kritiken hemeroteka

8.196 kritika

« | »

Katu jendea / Eider Rodriguez / Elkar, 2010

Existentziaz zertzelada batzuk Goizalde Landabaso / Deia, 2010-09-18

Eider Rodriguez idazlea irakurtzeak deserosotasuna dakar. Eta ezinegona. Eta abaildura ere bai. Eta batez ere, hausnarketa sakonak eragiten ditu/dizkit. Ipuin bakoitzak berea den gorpuzkera badu ere, guztiek iraultzen dizute urdaila. Ez dago indiferentziarako tarterik.Orrialdeotan ez dago abarorik. Baina hau dena azal azpian gertatzen da. Lasai irakur zenezake, “hagina puskatu zitzaidanetik zerbait aldatu da. Ni eta munduaren arteko harremana. Gorkarekin ari nintzen afaltzen, txerri ukondo errea tomate-marmeladarekin, azal zati krokante batek hondamendia eragin zuenean”. Hondamendia isilik zegoen sumendia baino ez zen.

Existentzia, sarri, hutsala da. Zer egiten dugu hemen? Zertarako? Denbora badoa, bizkor baina eternala balitz bezala sentitzen dugu. Bizi dugu. Eta gero, aukeren beldur gara, itxaropenarena, bizitzarena berarena. Izuek, aurreiritziek, urguiluak, gure izaerek… preso gauzkate. Ez gara nahi duguna egiteko libre. Ez gara nahi duguna izateko aske. Ez gara. Agnesek Lili katemeari esaten dio, “ez zaigu komeni, ez zaigu komeni, printzesa”. Nahiak mutilatu egiten ditugu etengabe.

Filmetako the end zoragarririk ez dago; azukrerik, ez dago. Eztirik edota osterantzeko edulkoraziorik ere ez. Hau bizitza da, ezintasunez beteriko mataza ikusezinak, harresi gaindiezinak, izozten gaituzten beldur antigoalekoak.

Hau ote da? Amaierak mikatzak dira, denok bizi izan ditugunak, denok katu bilakatzen gaituztenak. “Bakoitza bere etxera itzuli zen, bakoitza bere ordutegi, lursail eta kafe markara. Egun batzuen ostean, ezer gertatu aurreko bizitzetara bueltatu zirela uste izan zuten, baina asteak eman zituzten usain hura ahaztu ezinik. Desioaren usaina zen, hiltzen uzten denean”. Kito. Akabukoak pitzatu digu barruko zerbait.

Lehenengo ipuinaren amaieran kontsolamendu

eske bazabiltza, ez ezazu Hagina ipuinean aurkituko duzunik espero. Ezinegona, in crescendo doa. Bihotz erreak zerbait zabaldu du barrenetan. Eta norbaiten edo zerbaiten izpirituak eztenkada sartu ostean patxada osoan diosku: “Hemen baldin banago zuk hots egin didazulako da, polit hori”. Arrazoi du. Nik zabaldu dut liburua. Halako batean burutik pasatuko zaizu hirugarrenean lortuko duzula. Izango dela samurtasunik, gordelekurik, zelanbaiteko babesa. Hazia. “Amaitzear da funtzioa, ordu erdi berandu iritsi zara, maitea. Igo nahi duzu semea ikustera? Hau ez, hau gomazkoa da, egiazkoa, hor atzean dagoena, backstage-an”. Amatasunaren mikatzak. Galdua zara ordurako. Agian esaldi batek laburbil dezake sentiarazi nauena. “Hau alda bizitza? Hau al da guztia? Hainbeste itzuli honetarako?”. Ama berria. Gizartean ezin itsatsirik lehengo eran, ezin ama ez den beste ezer izan. Amatasunaren garratza hitz soiletan adierazia. “Eta utzi diot”. Utzi dio bera izateari, orain ama da. Ipuinaren ostean ama izan berri den lagun bati deitu diot.

Bideak aurrera darrai. Omarren udan zaude. Mutil atsegin, eskerronekoa.Atzerritik honaratua, uda gozo pasa dezan ekarria. Zeure alaba eta emaztea tentatzen duena bihozgabeki.Omar. “Omarrek esku batekin heltzen zuen zakila eta zirkulu txikiak marrazten zituen neskaren sabelaldean. Luiak izterrak estutzen zituen, hankarteak alua guztiz irentsi ez zezan zainduz”. Omarren ostean, Telmo. “Zaharra Telmoren aurrean hil zen, ospitalean eta egun argiz. 45 urte elkar ukitu gabe bizi ondoren bihotz hauskor hura fereka batekin suntsituko zuen beldurrez”. Hona iritsi bazara eta arnasteko arazorik baduzu, ez larritu, oxigeno falta baino ez da. Bihotz erreak eragindako amildegiaren zaporea.

On the road lehorra. Errepidean barna, bazterreko tabernetan galtzen gara, elkartzen gara, bilatzen gara. Hiltzen gara. “Erraza ei da. Ez garena garela antzeztu behar dugu, hori da dena”. Dena. Katu jendea ez da Hiroshimako bonba, apurka-apurka, hitzez hitz barruak arrailtzen digun arra da.

Azken kritikak

Maskara baten aitortza
Yukio Mishima

Ibai Atutxa Ordeñana

Emakume gaiztoak
Marilar Aleixandre

Jon Jimenez

Baserria (h)uz(s)ten
Oskar Gaztelu Bilbao

Maddi Galdos Areta

Animalia domestikoak
Esti Martinez

Irati Majuelo

Ni ez naiz hamalau
Karlos Linazasoro

Hasier Rekondo

Ura saltoka
Juan Kruz Igerabide

Jon Martin-Etxebeste

Oso latza izan da
Xabier Mendiguren Elizegi

Mikel Asurmendi

Su festak
Jon Urzelai Urbieta

Jon Jimenez

Azpimarrak
Nerea Balda

Paloma Rodriguez-Miñambres

Su festak
Jon Urzelai Urbieta

Eneko Barberena

Arrain hezur bat eztarrian
Olatz Mitxelena

Ibon Egaña

Lurraz beste
Garazi Arrula Ruiz

Mikel Asurmendi

Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte

Jon Jimenez

Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

2023(e)ko martxoa

2023(e)ko otsaila

2023(e)ko urtarrila

2022(e)ko abendua

2022(e)ko azaroa

2022(e)ko urria

Hedabideak