« Gauaren sakonean | Berdea da udaberria »
Musika airean / Karmele Jaio / Elkar, 2009
Musika airean, berezko samurtasunez Mikel Asurmendi / Irunero, 2010-05
Aitor dezadan, Karmele Jaioren literaturak ez nau beti-beti ase, guztiz-guztiz bete. Laburzurrean, eta buruz ari naiz: Hamabost zauriko ipuinek bai. Amaren eskuak nobelak ez ninduen guztiz harrapatu. Zu bezain ahul ipuin sortak “indarge” utzi ninduen. Musika airean nobelan kulunkatzeko “tentuz” sartu nintzen.
Adi, norberaren gustu kontua da literatura. Zuk espero duzunaren edo zure aldarteak behar duenaren arabera, ezin uste —eta nahi— duzuna aurkitu. Karmele Jaioren Musika airean nobelaren aireak berehala harrapatu ninduen. Aldiz, berriz diot, agian ez nintzen “amaren eskuetan” trenpu onean murgildu.
Idazle honek badu berezko doinua: bere hitzen doinua emea da. Agian, baten bati matxista samarra irudituko zaio espresioa, baina sentitua adierazi baino ez dut egin. Emearen leuntasuna dario bere idatz moldeari.
Literatura hori baino gehiago ere bada, bistan da. Nobela honen kasuan istorio bat dago, eta istorio nagusian txirikordatzen diren zenbait istorio. Istorio nagusiaren protagonista Elena da, eta bere bitartez belaunaldi ezberdinen bizipenek harilkatzen eta trinkotzen dute Musika airean nobela.
Elena, adineko emakumea jada, protagonista nagusia izan arren, gainerako pertsonaien bizipenak xumeki eta leunki bilbatu ditu idazleak. Pertsonaien jatorri anitzen (h)arian pertsonaren nortasun ertzak marraztu eta gorpuztu ditu nobela egileak.
Egileak jakin izan du bakoitza toki batean kokatzen, eta euren bizitzen bilakaerak ondo uztartuz. Izan ere, pertsonok —nobelaren pertsonaiak legez— gero eta bakartiago bizi gara, nork bere musika entzuten du/dugu. Iraganean ainguraturik bizi gara eta bizitako gertaeren doinuetan balakatzen edo hondoratzen gara. Saminak bizi gaitu une gehienetan. Erruek edo damuek hartzen dute leku gehien gure baitan.
Agian, ez. Agian, iraganaren une latzak gure izatearen itxurakeriak dira. Gogortasuna gure izaera babesteko ezkutua da. Agian, giza harremanetan eta pertsonen arteko elkarbizitzan adiskidetasunak bakardadea gailendu dezakeela pentsatzeko motibo asko dago.
Literatura hamaika moldez espresatzen da. Emea eta leuna eleak erabili ditut testuan. Ez alferrik, nobelako pertsonaiak, baten bat salbu, emakumezkoak dira gutiz gehienak. Ez diezadan ordea, nobela femeninoa izendatu, gizonezkoek idazten dutenak maskulinoak izendatzen ez ditugun ber.
Alabaina, ezin uka Musika airean nobelak berezko samurtasuna helarazten duela. Airean.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez