« Gauaren sakonean | Berdea da udaberria »
Musika airean / Karmele Jaio / Elkar, 2009
Musika airean, berezko samurtasunez Mikel Asurmendi / Irunero, 2010-05
Aitor dezadan, Karmele Jaioren literaturak ez nau beti-beti ase, guztiz-guztiz bete. Laburzurrean, eta buruz ari naiz: Hamabost zauriko ipuinek bai. Amaren eskuak nobelak ez ninduen guztiz harrapatu. Zu bezain ahul ipuin sortak “indarge” utzi ninduen. Musika airean nobelan kulunkatzeko “tentuz” sartu nintzen.
Adi, norberaren gustu kontua da literatura. Zuk espero duzunaren edo zure aldarteak behar duenaren arabera, ezin uste —eta nahi— duzuna aurkitu. Karmele Jaioren Musika airean nobelaren aireak berehala harrapatu ninduen. Aldiz, berriz diot, agian ez nintzen “amaren eskuetan” trenpu onean murgildu.
Idazle honek badu berezko doinua: bere hitzen doinua emea da. Agian, baten bati matxista samarra irudituko zaio espresioa, baina sentitua adierazi baino ez dut egin. Emearen leuntasuna dario bere idatz moldeari.
Literatura hori baino gehiago ere bada, bistan da. Nobela honen kasuan istorio bat dago, eta istorio nagusian txirikordatzen diren zenbait istorio. Istorio nagusiaren protagonista Elena da, eta bere bitartez belaunaldi ezberdinen bizipenek harilkatzen eta trinkotzen dute Musika airean nobela.
Elena, adineko emakumea jada, protagonista nagusia izan arren, gainerako pertsonaien bizipenak xumeki eta leunki bilbatu ditu idazleak. Pertsonaien jatorri anitzen (h)arian pertsonaren nortasun ertzak marraztu eta gorpuztu ditu nobela egileak.
Egileak jakin izan du bakoitza toki batean kokatzen, eta euren bizitzen bilakaerak ondo uztartuz. Izan ere, pertsonok —nobelaren pertsonaiak legez— gero eta bakartiago bizi gara, nork bere musika entzuten du/dugu. Iraganean ainguraturik bizi gara eta bizitako gertaeren doinuetan balakatzen edo hondoratzen gara. Saminak bizi gaitu une gehienetan. Erruek edo damuek hartzen dute leku gehien gure baitan.
Agian, ez. Agian, iraganaren une latzak gure izatearen itxurakeriak dira. Gogortasuna gure izaera babesteko ezkutua da. Agian, giza harremanetan eta pertsonen arteko elkarbizitzan adiskidetasunak bakardadea gailendu dezakeela pentsatzeko motibo asko dago.
Literatura hamaika moldez espresatzen da. Emea eta leuna eleak erabili ditut testuan. Ez alferrik, nobelako pertsonaiak, baten bat salbu, emakumezkoak dira gutiz gehienak. Ez diezadan ordea, nobela femeninoa izendatu, gizonezkoek idazten dutenak maskulinoak izendatzen ez ditugun ber.
Alabaina, ezin uka Musika airean nobelak berezko samurtasuna helarazten duela. Airean.
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez
Hezur berriak
Ane Labaka Mayoz
Paloma Rodriguez-Miñambres
Simulakro bat
Leire Ugadi
Mikel Asurmendi
Ezinezkoaren alde
Iñigo Martinez Peña
Mikel Asurmendi
Haize beltza
Amaiur Epher
Asier Urkiza
31 ipuin
Anton Txekhov
Aritz Galarraga
Odolaren matxinadak
Miren Guilló
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren Elizegi
Joxe Aldasoro
Zero
Aitor Zuberogoitia
Amaia Alvarez Uria
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Aiora Sampedro
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Mikel Asurmendi