kritiken hemeroteka

8.485 kritika

« | »

Musika airean / Karmele Jaio / Elkar, 2009

Musika airean, berezko samurtasunez Mikel Asurmendi / Irunero, 2010-05

Aitor dezadan, Karmele Jaioren literaturak ez nau beti-beti ase, guztiz-guztiz bete. Laburzurrean, eta buruz ari naiz: Hamabost zauriko ipuinek bai. Amaren eskuak nobelak ez ninduen guztiz harrapatu. Zu bezain ahul ipuin sortak “indarge” utzi ninduen. Musika airean nobelan kulunkatzeko “tentuz” sartu nintzen.

Adi, norberaren gustu kontua da literatura. Zuk espero duzunaren edo zure aldarteak behar duenaren arabera, ezin uste —eta nahi— duzuna aurkitu. Karmele Jaioren Musika airean nobelaren aireak berehala harrapatu ninduen. Aldiz, berriz diot, agian ez nintzen “amaren eskuetan” trenpu onean murgildu.

Idazle honek badu berezko doinua: bere hitzen doinua emea da. Agian, baten bati matxista samarra irudituko zaio espresioa, baina sentitua adierazi baino ez dut egin. Emearen leuntasuna dario bere idatz moldeari.

Literatura hori baino gehiago ere bada, bistan da. Nobela honen kasuan istorio bat dago, eta istorio nagusian txirikordatzen diren zenbait istorio. Istorio nagusiaren protagonista Elena da, eta bere bitartez belaunaldi ezberdinen bizipenek harilkatzen eta trinkotzen dute Musika airean nobela.

Elena, adineko emakumea jada, protagonista nagusia izan arren, gainerako pertsonaien bizipenak xumeki eta leunki bilbatu ditu idazleak. Pertsonaien jatorri anitzen (h)arian pertsonaren nortasun ertzak marraztu eta gorpuztu ditu nobela egileak.

Egileak jakin izan du bakoitza toki batean kokatzen, eta euren bizitzen bilakaerak ondo uztartuz. Izan ere, pertsonok —nobelaren pertsonaiak legez— gero eta bakartiago bizi gara, nork bere musika entzuten du/dugu. Iraganean ainguraturik bizi gara eta bizitako gertaeren doinuetan balakatzen edo hondoratzen gara. Saminak bizi gaitu une gehienetan. Erruek edo damuek hartzen dute leku gehien gure baitan.

Agian, ez. Agian, iraganaren une latzak gure izatearen itxurakeriak dira. Gogortasuna gure izaera babesteko ezkutua da. Agian, giza harremanetan eta pertsonen arteko elkarbizitzan adiskidetasunak bakardadea gailendu dezakeela pentsatzeko motibo asko dago.

Literatura hamaika moldez espresatzen da. Emea eta leuna eleak erabili ditut testuan. Ez alferrik, nobelako pertsonaiak, baten bat salbu, emakumezkoak dira gutiz gehienak. Ez diezadan ordea, nobela femeninoa izendatu, gizonezkoek idazten dutenak maskulinoak izendatzen ez ditugun ber.

Alabaina, ezin uka Musika airean nobelak berezko samurtasuna helarazten duela. Airean.

Azken kritikak

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Hezur berriak
Ane Labaka Mayoz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Simulakro bat
Leire Ugadi

Mikel Asurmendi

Ezinezkoaren alde
Iñigo Martinez Peña

Mikel Asurmendi

Haize beltza
Amaiur Epher

Asier Urkiza

31 ipuin
Anton Txekhov

Aritz Galarraga

Odolaren matxinadak
Miren Guilló

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren Elizegi

Joxe Aldasoro

Zero
Aitor Zuberogoitia

Amaia Alvarez Uria

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Aiora Sampedro

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Mikel Asurmendi

Egurats zabaletako izendaezinak
Rakel Pardo Perez

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

Hedabideak