kritiken hemeroteka

8.518 kritika

« | »

Zulo bat uretan / Iñigo Aranbarri / Susa, 2008

Zulo bat uretan Itziar Madina / Beterriko Liburua, 2008-06

Laidoa zintzurretik goiti jalgi zait, gurguri gordin. Laster, bihotz hantuak ezin atxikizko malkoak mateleratu dizkit. Sartagudako fusilatuen emazte eta alabak mintzo, irratian. Juana Ardanaz Iñigo Aranbarriren lumak sortu pertsonaiaren duintasuna ezagutzen da haien ahotsa daldartietan. Haiek hilik ere, ez dituzue, ez gaituzue isilaraziko. Xurrutako ura hetsi dut, primaderako iturriko ur epela. Ezetz? Alta bada, laster mendea izanen da eta “hil zituztenek politika egiten dute orain”. Irratia itzali.

Korapilatzen zaizkit Juana eta Faustinoren biziak, patuak, Imanol, Esti, Karlos eta Maiterenekin batean. Iruñera noa etxetik higitu gabe eta Itoizko haranera, baita denboran gibelera. Ikusten ditut Juanaren begi zintzo bizinahituak. Haren seme gaixoa, laster umezurtza irudikatzen. Pairatzen ditut Karlosen ezin lo eginiko gauak eta amnesiarako, desterrurako gogoa. Ezen “mundua eta segundua” gurutzatzen direneko leherketan bailiteke jendeak indarge izatea. Eta ahuleziak irabaztea. Eta basakeriak, eta ezin sinetsizko izuak irabaztea, gupidatsu ankerrak, gu salbatzen gaituela. Maiuskulaz idatzitako historia minuskulaz bizitako askoren bilduma erraustua baita. Eta memoria? Memoriaren zamari buru egin ahal izatea ez da denei emana. Badago saiakeran oreka galdu eta erresuma ezezagunetan galdu denik, asko. Faustino ez dago horietan. Begi ximixtez eta borborka azalerazten zaion koleraz prest dago oraindik hobenduna erakusteko, zaintzen duen ilobak ez egitea nahiago balu ere. Normala funtsean, bizirik baitago, osasuntsu eta aberats, Biurrun jauna. Dirudienez, hura ere amnesiak hunkia.

Zulo bat uretan eleberriaren hariak sotilki josiak dira, ezusteko eta suspense gozagarria emanez, irakurleari sentimendu eta gertaera guztiak pilatzen zaizkiola, niri behintzat, halako tristezia orokorra utziz: izan zitekeena eta daukaguna zer urrun dauden! Baina fikzioa bada fikzio, Iñigo Aranbarri errealista da, begiak behar bezala ditu idekiak. “Alde hemendik! Ez dago ezer ikustekorik!”. Ez galdegin, ez dago ezer jakiterik. Ez, ura zula daitekeela bezain ezinezko da pentsatzea historiaren zorrak kita daitezkeela. Imanol eta Maite saiatzen badira ere, salbatu nahi zuten memoria hezur anonimo, hezur ilegalak baizik ez dira. Biurrun jauna ez zen Hans Langsdorff, bere soldaduen sarraskia baino hiltzea nahiago izan zuen agintari nazia. Biurrun jauna noren aldeko zen, badakigu. Eta haien ondokoek hezurrak ere urperatu nahi dituzte. Laidoa zintzurretik goiti jalgitzekoa zait, gordin. Iñigo Aranbarrik proposatzen duen hari askotako gogoetarekin gelditzen naiz.

Azken kritikak

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Asier Urkiza

Paziente isila
Alex Michaelides

Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

Aritz Galarraga

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Mikel Asurmendi

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Aitor Francos

Urrats galduen hotsa
Luis Garde

Jose Luis Padron

Simulakro bat
Leire Ugadi

Ibon Egaña

Bigarren sexua
Simone de Beauvoir

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak