« Heldutasunezko poesia | Literatura abisala »
Gu bezalako heroiak / Iñaki Irasizabal / Elkar, 2009
Ahuleziak Beñat Sarasola / Berria, 2009-06-28
Iñaki Irasizabalen azkeneko nobelak, Mendaroko txokolatea-k, gurean halako oihartzuntxoa izan zuela esan daiteke. Kritika onak izateaz gain nahiko irakurria izan omen zen, eta hala, polizia nobela hori izan zen 2005eko liburu aipatuenetako bat. Orain, lau urteko isilunearen ostean Gu bezalako heroiak argitaratu berri du Elkar argitaletxearen eskutik, Ateko bandan sailean. Sail honetako hasierako tituluek apur bat despistatu bazezaketen ere, azkeneko emaitzak ikusita badirudi batez ere irakurle gazteei-eta zuzendutako saila dela honakoa, liburu irakurterrazak omen direnak, hasieratik harrapatzen zaituztenak, biziak eta abar. Behingoz, euskal literaturak behar zuena, antza denez.
Nire inozotasunean, alabaina, oraindik ez dut oso ondo ulertzen zer duten erakargarri eta hain gomendagarri beharrezkotzat jotzen diren gisa honetako liburu gehienek, eta Irasizabalen nobela berriarekin ere antzeko zerbait gertatu zaidala esango nuke.
Hogeita hiru urteko gazte bat, bere aitonak izandako zenbait suizidio saiakera ondoren, agurearen etxera bizitzera joaten da. Langabezian izaki, gazteak ez du beste inora bizitzera joateko sos lain, eta gainera horrela aitona babestuago egongo da senitarteko batekin. Gudari izandakoa da Simon zaharra eta bere alboan, gerraren inguruko kontuekiko jakin-mina pizten hasten zaio protagonistari. Aitonak, ordea, ez dio hitz erdirik esaten eta bere kabuz ikertzen hasten da, batez ere Bizkargiko batailaren inguruan. Bestetik, astero Ibai izeneko sei urteko semea duen neskalagunarekin —Paularekin— geratzen da, nahiz eta “Paula eta gure artekoa ere ez zihoan Gabonak baino lehen bezain ongi”. Istorioak hiru gune dituela esan daiteke: aitona, Paula eta Ariane —lehengusina historialaria—. Ezbairik gabe, hiruetan nagusia aitonarena da, eta istorioaren hiru ildoak nahiko independenteki garatzen dira, elkarloturarik apenas izan gabe. Deigarria egin zait ildo bakoitzaren ahulezia, eta batez ere Arianeren istorioak justifikazio narratiborik nekez duelakoan nago.
Azken batean, etsigarria egin zaidana nobelaren oinarrien funsgabetasuna izan da. Pasarte askoren sinesgarritasun eza (Ibaiekin mendira doanekoa adibidez), pertsonaia batzuen izaera karikaturazkoa (Ariane eta Hodei) edo egiantzekotasun falta (Markus), Gerra Zibila lantzeko modu azaleakoa… Markus, esaterako, Ibaien lagun mina da, tupustean nobelaren amaieran azaltzen dena, sei urtekoa bera ere, eta Disney World-i buruz ari dela, zer eta honakoa botatzen du “Oso traumatikoa izan zen… Nik uste dut hemendik hogei urtera ere bidaia haren ondorioak sufritzen jarraituko dudala… Galerak izugarriak izan ziren”. Sei urteko ume batek! (zentzu berean irakur daiteke Ibaiek egindako erreferentzia sexuala). Beste adibide bat ematearren, Hodeien lapurretaren pasarteak buru buztanik ez duela iruditu zait halaber.
Idazkera, bestalde, euskal literaturan nahiko arrakasta duen umeen idazkeraren sinpletasunera gerturatzen da sarritan, hainbeste ezen neurriz kanpoko inozotasunean erortzen baita ez gutxitan: “Aitona, beldurra pasatzen al da gerran?”.
Badakit jende asko biziki sumintzen dela ezaugarri hauetako liburuak gutxiesten direnean, kritika hauek snob batzuen apetak izango balira bezala. Ez naiz ni izango “goi-literatura” ez omen diren liburu guztiak sutara botako ditudana. Besterik da, haatik, aitzakia horrekin edozein modutako liburuak goraipatzea, eta oraindik okerragoa, literatura mengel hau euskal literaturaren etorkizun ezinbesteko gisa saltzea, bereziki gazte jendeari.
Ele eta hitz. Ahoz eta idatziz
Jose Angel Irigaray
Asier Urkiza
Idazketa labana bat da
Annie Ernaux
Nagore Fernandez
Bisita
Mikel Pagadi
Jon Jimenez
Hamlet
William Shakespeare
Aritz Galarraga
Hau ez da gerra bat
Mikel Ayllon
Hasier Rekondo
Feminismo zuriaren aurka
Rafia Zakaria
Jon Martin-Etxebeste
Dimisioa
Juan Luis Zabala
Mikel Asurmendi
Hetero
Uxue Alberdi
Irati Majuelo
Barrengaizto
Beatrice Salvioni
Amaia Alvarez Uria
Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola
Patxi Larrion
Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta
Jon Jimenez
Zebrak eta bideak
Nerea Loiola Pikaza
Nagore Fernandez
Zoo
Goiatz Labandibar
Asier Urkiza
Hetero
Uxue Alberdi
Joxe Aldasoro