« Ohitasuna | Hondamendiaren atarian »
Zuberoako literaturaz / Jean Louis Davant / Euskaltzaindia, 2008
Zuberoako literaturaren testigantza Patxi Sarriegi / Deia, 2009-05-23
Jean Louis Davantek Zuberoako literaturaz egindako antologia liburu oparo bezain mamitsua da. Euskaltzainak izeneko bildumaren barruan Euskaltzaindiak argitaratutako liburuak, ezeren aurretik, euskal literaturaren historia diakronikora garamatza, ezinbestean, hortxe Jean Louis Davantek egindako ahaleginaren lekukoa. Gogorarazten digunez, Zuberoako literaturaz jadanik hor ziren, batetik, Txomin Peillen Zuberoako itzal argiak liburua, XV. XVI. eta XVII mendeak jorratzen zituena, eta bestetik, Davantek berak XX mendeaz idatzitako Zuberoako idazle zenduak.
Bien artean zegokeen hutsunea betetzera dator oraingo honetan Davantek prestatutako antologia, hain zuzen, XVIII eta XIX mendeak jorratzeaz gain, liburu honetan gaurko idazle bizien aipamenak ere agertzen baitira. Egileak berak aitortzen duenez, 2007ko maiatzaren 27an Bilbon egindako hitzaldi batean konturatu zen hutsuneaz, Zuberoaren ohoretan Mendebalde Kultura Alkarteak antolatutako XI jardunaldietan. Han ziren idazle andana zuberotarra gehiengoa, horren lekuko.
Hortaz, libururako idazle ezagunenen biografia eta bibliografia laburra prestatu ditu Davantek, mendez mendekoa. Bere ahalegina, berriz, autoreen idazkiei eskainitakoa da, toki zabalagoan. Hain zuzen, obra horietako zati argigarrienei garrantzia ematea izan du helburu, irakurleari zubererazko testu sorta ahal bezain mardula zuzenean aurkeztea liburuaren jomuga. Autore aukeraketa ere, interes bizikoa; besteak beste, zaharrenetatik hasita, hor dira Leitzarragaren laguntzaile zuberotarrak; Zalgiz, atsotitz biltzailea eta poeta; Ezponda mauletarra, Etxart legegizona; Tartas apeza; Jakes Belakoa; Belapeyre mauletar apeza; Egiategi filosofoa; Mardo bertsolaria; Abbadia aita-semeak… eta XIX eta XX mendeko idazle andana luzea.
Liburu bukaerako hiztegia ere, atal biziki interesgarria da. Zubereraren lexikoaren aberastasuna agerian uzten du, baita une oro ere irakurlearen ezjakintasuna, nork bere harridurarako; aujaume, aztal, barber, broketa, bilaxka, engoitik, gresilla, iñazi, kanbera, mera, txeste, zainart… adibide bakan batzuk baino ez dira. Esan gabe doa, liburua testu ugari eta kontu interesgarriz josita dator, asmatu du Davantek Zuberoako literaturgintza zabaltzen, testu aukeraketa egokia egiten. Liburuan zehar aurkitutako altxorra horren lekuko. Literatur euskaltzaleak badu Zuberoako literaturara hurbiltzeko saio aparta eta aberatsa, Davanten ekimenez.
Zero
Aitor Zuberogoitia
Amaia Alvarez Uria
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Aiora Sampedro
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Mikel Asurmendi
Egurats zabaletako izendaezinak
Rakel Pardo Perez
Jon Jimenez
Antropozenoren nostalgia
Patxi Iturregi
Asier Urkiza
Barrengaizto
Beatrice Salvioni
Nagore Fernandez
Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Lautadako mamua
Xabier Montoia
Aiora Sampedro
Berbelitzen hiztegia
Anjel Lertxundi
Mikel Asurmendi
Haize beltza
Amaiur Epher
Jon Jimenez
Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola
Asier Urkiza
Girgileria
Juana Dolores
Nagore Fernandez
Berlin Alerxanderplatz
Alfred Döblin
Aritz Galarraga
Teatro-lanak
Rosvita
Amaia Alvarez Uria