« Ohitasuna | Hondamendiaren atarian »
Zuberoako literaturaz / Jean Louis Davant / Euskaltzaindia, 2008
Zuberoako literaturaren testigantza Patxi Sarriegi / Deia, 2009-05-23
Jean Louis Davantek Zuberoako literaturaz egindako antologia liburu oparo bezain mamitsua da. Euskaltzainak izeneko bildumaren barruan Euskaltzaindiak argitaratutako liburuak, ezeren aurretik, euskal literaturaren historia diakronikora garamatza, ezinbestean, hortxe Jean Louis Davantek egindako ahaleginaren lekukoa. Gogorarazten digunez, Zuberoako literaturaz jadanik hor ziren, batetik, Txomin Peillen Zuberoako itzal argiak liburua, XV. XVI. eta XVII mendeak jorratzen zituena, eta bestetik, Davantek berak XX mendeaz idatzitako Zuberoako idazle zenduak.
Bien artean zegokeen hutsunea betetzera dator oraingo honetan Davantek prestatutako antologia, hain zuzen, XVIII eta XIX mendeak jorratzeaz gain, liburu honetan gaurko idazle bizien aipamenak ere agertzen baitira. Egileak berak aitortzen duenez, 2007ko maiatzaren 27an Bilbon egindako hitzaldi batean konturatu zen hutsuneaz, Zuberoaren ohoretan Mendebalde Kultura Alkarteak antolatutako XI jardunaldietan. Han ziren idazle andana zuberotarra gehiengoa, horren lekuko.
Hortaz, libururako idazle ezagunenen biografia eta bibliografia laburra prestatu ditu Davantek, mendez mendekoa. Bere ahalegina, berriz, autoreen idazkiei eskainitakoa da, toki zabalagoan. Hain zuzen, obra horietako zati argigarrienei garrantzia ematea izan du helburu, irakurleari zubererazko testu sorta ahal bezain mardula zuzenean aurkeztea liburuaren jomuga. Autore aukeraketa ere, interes bizikoa; besteak beste, zaharrenetatik hasita, hor dira Leitzarragaren laguntzaile zuberotarrak; Zalgiz, atsotitz biltzailea eta poeta; Ezponda mauletarra, Etxart legegizona; Tartas apeza; Jakes Belakoa; Belapeyre mauletar apeza; Egiategi filosofoa; Mardo bertsolaria; Abbadia aita-semeak… eta XIX eta XX mendeko idazle andana luzea.
Liburu bukaerako hiztegia ere, atal biziki interesgarria da. Zubereraren lexikoaren aberastasuna agerian uzten du, baita une oro ere irakurlearen ezjakintasuna, nork bere harridurarako; aujaume, aztal, barber, broketa, bilaxka, engoitik, gresilla, iñazi, kanbera, mera, txeste, zainart… adibide bakan batzuk baino ez dira. Esan gabe doa, liburua testu ugari eta kontu interesgarriz josita dator, asmatu du Davantek Zuberoako literaturgintza zabaltzen, testu aukeraketa egokia egiten. Liburuan zehar aurkitutako altxorra horren lekuko. Literatur euskaltzaleak badu Zuberoako literaturara hurbiltzeko saio aparta eta aberatsa, Davanten ekimenez.
Poesia kaiera
Giorgos Seferis
Irati Majuelo
Altxa, hildakoak
Fred Vargas
Joxe Aldasoro
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos