susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Ohitasuna | Hondamendiaren atarian »

Ele zahar, ele berri / Martin Anso / Alberdania, 2008

Berridazketa ariketa Javier Rojo / El Correo, 2009-05-23

Badirudi Martin Anso idazlea elezaharren liluran harrapatuta geratu dela, gaur komentatzen ari naizen narrazio liburu honetan (Ele zahar, ele berri du izena) 2004an argitaratu zen Elezaharren bidetik liburuan abian jarri zuen planteamenduan sakondu egiten baitu. Funtsean, hauxe da idazleak 2008an argitaratutako liburu honetan egiten duena: Nonbait irakurritako elezaharra hartu eta, era bateko edo besteko aldaketak eginda, ipuin berri moduan aurkeztu. Liburuaren izenburuak adierazten du ondo zein izan den prozesua. Jauzi berria hartu ondoren, hitz zaharrak hitz berrien itxurapean agertzen zaizkigu liburuan. Hainbat jatorritako elezaharrei erreparatu die idazleak bere gaurkotze lan hau egiteko. Batzuetan, elezahar hauek ipuin tradizionalekin zerikusia duten istorioak dira; hau da, ahozko transmisioaren bidez garai modernoetara heldu diren ipuin zaharrak bilatu ditu idazleak han-hemenka bere lana oinarritzeko. Besteetan, elezahar erromantikoak dira ipuin berriak egiteko erabili direnak. Hauek askotan Erdi Aroko kontuekin erlazionatutako istoriotxoak kontatzen dituzte, eta gure tradizio asmatuaren lehengaiak dira. Ez dira falta hiri legenden esparruaren barruan sartu daitezkeen istorioak ere. Azken hauek itxuraz modernoagoak badira ere, betiko istorio batzuen aldakiak baino ez dira. Idazleak honelako materialak hartu ditu eta, irakurleari zintzotasuna zor zaionez, ez du inolako ahaleginik egin halako iturrietatik edan duela ezkutatzeko. Izan ere, liburuaren bukaeran ohar batzuk agertzen dira non aipatzen den ipuin bakoitza nondik hartu duen.

Martin Ansoren lana, dena dela, ez da transkripzio lana izan. Martin Anso idazlea da, eta beste leku batzuetan jasotakoa bere erara aurkezten du. Istorioek iturri desberdinak dituzten bezala, idazleak material hauei erantsi dizkien aldaketak ere desberdinak izan dira. Batzuetan, istorioak kontatzeko testuinguru moderno bat hautatu du, narrazio enmarkatuen teknika lagun. Aldaketaren bat ere egin du istorio zaharrek aurkezten dituzten argumentuetan, batez ere aldaketa horien bidez itxura modernoko ironia sartzeko.

Liburua literatur liburua baino gehiago, irakurgaien bilduma interesgarria iruditu zait. Reader’s Digenst moderno bat. Berridazketa ariketa da, eta alde horretatik ez da beste literatur liburu askotatik bereizten, baina berridazketa ariketa guztion begi-bistan jarri du idazleak.