kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Egunsentiaren esku izoztuak / Xabier Lete / Pamiela, 2008

Haragiztatzearen mugetan Igor Estankona / Argia, 2009-03-15

Hamasei urte idatzitakoa argitaratu barik, eta Xabier Lete sakontasun itzel batekin dator orain, barruak hustu eta poema hunkigarrienak opatzera. Lourdes Iriondoren falta existentziaren zentzu falta bihurturik ia, heriotzaren eta denboraren liburua da Egunsentiaren esku izoztuak. Ez dago ebidentziarik beste mundurik dagoenik dioskunik, edo ez dagoenik segurtatzen digunik. Poema hauek dira testigu. Lourdes Iriondoren gorputz diskretua da haragia abandonatu duen izpiritua, eta perfekzio ukiezin hori, purutasun hori, presente dago lerro hauetan, Xabierrek ematen dio bizia bizirik ez denari. Oroitzapenak eta halabeharrez aurrera doazen egunak. Harrapaturik gaude, guztiok, paradoxa horretan.

Testuetan zehar existentzialismoa dabil, baina baita zer edo zertan sinistu beharra ere. Poesiak sortzen du bien arteko kontradikzio ezaren ilusio antzeko bat: bizitzaren taupada ahula da, eta heriotzaren legea bortitza, baina bizi dira joan zirenak, eta gure zain daude, etorkizunik gabeko leku batean. Horregatik isiltasun arraro bat da nagusi egunsentiaren esku izoztu hauen fereka artean. Idatzi baino gehiago Letek idazkera ezabatu egingo balu bezala. Itxaronaldi bat da azken batean lutua, itxaronaldi intentsua eta mingarria, argi oraindik dudatiaren zain. Egunsentiaren esku izoztuen zain. Paisaiak datoz orduan: neguko ordokiak, Italiako lautadak, mendi elurtuak. Paisaia horiek arnasbide bihurtzen dira, horizonte zaharberritu, esperientzia berriaren eskenatoki: mundua, gu joandakoan ere, hor egongo da.

Zenbat poeta ibili den ahots xume horren bila, errenditurik eta bihotza zabalik. Eta zein gutxi diren kapaz hain elegante adierazteko pena eta galera. Letek hitz egiten duenean hitzek sortzen dioten oinazeaz, urradura hori berori bihurtzen da poesia. Liburu gogorra eta ederra, salbazio mezu batekin bukatzen dena —“salbatuak elkarrekin eta maitasunean glorifikatuak betirako”—, testu sakratu baten indarra dauka eta era berean humanoa da. Egunsentiaren esku izoztuak ez da bizitzari buruzko hausnarketa bat bakarrik, poetikari buruzko lezio handi bat ere bada: amets kutsua kentzen dio eta gauzen atzena deskribatzeko erabiltzen du. Presentzia, maiz, absentziaren onarpenetik bakarrik etor daiteke.

Absentziaren onarpen hori bihurtzen da orduan berriz batera egotearen nahia, gertakarien gainetik komunikatzeko borondatea, bizikidetza denaren eta ez denaren artean, hustasunaren eta den guztiaren artean.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak