kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Gizona ilunpean / Paul Auster (Oskar Arana) / Alberdania, 2008

Mundu arrotza biraka Aritz Galarraga / Gara, 2008-10-24

Apustua ez zen hain gaizki aterako, hirugarrenez jarraian, Paul Austerren lanik berriena Estatu espainoleko hizkuntza ofizial guztietan eta egun berean kaleratu bada: “Brooklyngo erokeriak” izan zen lehena, 2006an, “Bidaiak scriptoriumean zehar” gero, 2007an, eta joan den irailaren 2an argitaratu zen Gizona ilunpean hau. Kasu honetan, gainera, ingelesezko originala argitaratu eta hurrengo egunean bertan. Beste aurrerapauso txiki bat, ezbairik gabe, bide luze honetan. Ez genuke nahi, ordea, nobedadearen olatua igarota, irakurlearen interesak beherako bidea hartzea, kritikarenak hartu duen bezalaxe: kritiken hemeroteka ezinbestekoari kasu eginez gero, eta Kristalezko hiria komiki liburua aintzat hartu gabe (bestelako apustu bat izan zen hura, era berean interesgarria), Auster euskaratzeko lehen saiakera hark lau iruzkin bildu zituen, bigarrenak hiru eta azkenak, oraingoz, bakarra (irakurtzen ari zaren honekin, bi lirateke).

Austerren azken eleberriak protagonista nagusi bat du, August Brill izeneko morroia, 72 urteko literatur kritikari erretiratua, auto istripu batek ohean nahi baino denbora handiagoa pasarazten diona. Sonia emaztea iaz hil zitzaion. Miriam alabaren gizonak duela bost urte utzi zuen. Eta Katya bilobaren mutil-laguna hil egin zuten. Samina dago, beraz, etxe horretan borborka, arima zaurituak orobat. Kontua da Brill gauero-gauero etzaten dela ilunpean bere iraganaz ez pentsatzeko ahaleginak eginez eta beste mundu batzuei buruzko istorioak asmatzen dituela: “Horixe egiten dut loak hartu nahi ez nauenean. Ohean etzan eta istorioak kontatu neure buruari (…) istorio horien barruan nagoen artean, eragotzi egiten didate ahaztu nahiko nituzkeen gauzetan pentsatzea”. Owen Brick lagunaren istorioa asmatu du gaur gauean, zeinean Dorre Bikiak zutik dirauten, Irakeko gerrarik ez den ezagutzen, baina bigarren gerra zibilaren erdian dauden AEBetan. Eta hala nahasten dira bi plano, egiazkoa eta irudizkoa, Brill-ena eta Brick-ena, azkenerako bat bera direla. “Pentsamenduak egiazkoak dira, are egiazkoak ez diren gauzen pentsamenduak ere”, aitortuko digu August Brill narratzaileak.

Oro har, eta Gizona ilunpean irakurri bitartean gozatu dudan arren, ez dut, adibidez, Brooklyngo erokeriak harekin adina gozatu. Egia da kontakizuna ederki harilkatzen duela idazle estatubatuarrak, dena bere lekuan dela eta azkeneraino eramaten zaituela maisutasunez, ofizioa barru-barrutik eta aspaldi handian ezagutzen duenaren trebeziaz. Baina susmoa dut ageriegi daudela horretarako erabiltzen dituen trikimailuak, gehiegizko milikeria darabilela batzuetan, happy end nabarmenegia tarteko. Indartsuagoak iruditzen zaizkit, alde horretatik, August Brill protagonistak berak kontatzen dizkidanak, bilobarekin igarotzen dituen uneak, dela zinemaz hitz egiten, dela emaztearekin (eta emazterik gabe) emandako urteez, bestelako mundu irudizko eta paralelo horretan ematen dituen pasarteak baino.

Horiek horrela, liburuaren mezua argia da: “Bizitzak aurrera egiten du, azken batean, are egoerarik mingarrienetan ere” irakur daiteke nobelaren erdi aldera. Eta arrazoirik ez zaio falta Austerren narratzaileari, “mundu arrotzak biraka jarraitzen duen artean”, eta liburuko pertsonaiei bezala, geuri ere aurrera egitea baino ez baitzaigu geratzen.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak