kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Souvenir / Castillo Suarez / Elkar, 2008

Oparitzeko Aritz Galarraga / Gara, 2008-06-21

Honekin badira dagoeneko lau Castillo Suarez idazleak (poeta esan beharko genuke, beharbada) argitara eman dituen poema bildumak: Mugarri estaliak (Susa, 2000) izan zen lehenengoa, sorpresa atsegina, halako aire fresko bat ekarri baitzuen; Spam poemak (Elkar, 2004) etorri zen gero, lehenengoaren kutsu gozoa berrestera; eta Bala hutsak (Elkar, 2006) argitaratu zuen hirugarrenik, poetika eta ibilbide baten egonkortzea izan zena. Orain, eta bi hitzeko izenak erdira laburtuz, Souvenir liburua aurkeztu berri du Suarezek, Joseba Jaka bekaren laguntzaz amaitutako proiektua. Aurretik eraikitakoan harri berri bat jarri duela esatea litzateke zuzenena, halaxe baita: aurreko lanekiko koherentziari eutsi dio, leial zaio poetari ezagutzen diogun poemagintzari. Baina ekarri badakartza hainbat elementu berri ere, aurreko lanekiko distantzia pixka bat, erraldoia ez bada ere, jartzen dutenak. Beraz, betiko Castillo bilatzen duenak hemen aurkituko du, baina kasu xehetasun txikiei ere.

Lau atal desberdin dauzka Souvenir bilduma honek. Izenik gabe, aipu banak irekitzen du atal bakoitza, maitaleak, poesia, maitasuna eta idaztea bera protagonista. Alde horretatik, esango genuke ohikoan lantzen dituen gaiak landu dituela oraingoan ere Suarezek, hau da, giza harremanez mintzo dela, maitasuna deitzen dioten horretaz, gu eta gure lakoen artean gertatzen direnez eta, arrastoren bat geratzen den arren, poema, nola esan, sozialagoak murriztu egin direla. Deigarriak egin zaizkit niri haur garaiari egindako erreferentzia ugariak, nahiz eta poema batean ondorengoa esaten den: “haurtzaroa lurperatu dut, baina ez dakit seguru non”. “Haurrak ginenean egia txikietan egiten genuen hegan”, “ni nintzen eskulanak hondatzen zizkizuna haur garaian”, eta antzekoek nabarmentzen dute beste hark esan zuena: haurtzaroa dela geure aberria (literaturarako lehengai usatua izateaz gainera).

Hizkerak jarraitzen du izaten argia, zangalatraurik gabea, baina salto bat eman du aurrera eta esan beharrekoak ez ditu argiro adierazi, iradokitzen baizik. Gainera, eta poemen egoera formalaz hitz eginez, galdu egin dira bertso lerroak, poema narratiboak izatetik narrazio poetikoak izatera pasatu dira, postalak poetaren hitzetan, izenbururik gabe, zenbakituak, tamaina eta egitura bertsukoak denak. Azken ataleko poemak dira, apika, esanahi aldetik lauenak, argienak, adierazkorrenak: “Maite dugu, eta maitatzera kondenaturik gaude. Maite gaituzte, eta maite gaituztela esan diezaguten bizi gara. Ezinak, damuak eta ikarak gordetzen ditugu patriketan, hala ere. Hatzekin ukitzen ditugu hurbil daudenean. Txakurkume beldurtiak gara etxe berri eta arrotzean”. Ez dute, hala ere, indar eta espresibotasun amiñirik galdu, bistan denez.

“Beste mundu bat oparitu nahi dizut”, hala hasten da 43. poema, hala jarraitzeko: “Ausazko aberria nahi dut, eta adiskideei bisitan joan lanegunetan ere. Haragi bizian eduki gorputza, eta beste jantzirik behar ez. Bakarrik egon amarrurik gabe”. Gisa honetako poema ederrak, gisa honetako souvenirrak bildu ditu, astiro eta amorruz, Castillo Suarez idazleak (“idazle nafarrak” adjektiboa gehitzeko tentazioa handia da, asko dira tentazioan erortzen direnak, gainera; baina inork idatziko ote luke, testuinguru honetan, “Harkaitz Cano idazle gipuzkoarrak” edota “Gotzon Barandiaran idazle bizkaitarrak”? Nafarrak, zuberotarrak, lesbianak, beltzak, altuak, ordea, beste kontu bat dira. Ai, periferiak?). Eta halako opariak, nork ez ditu gustura hartzen?

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak