« Ez zara gogaituko, dasta ezazu! | Ez dira, ez, hamar ogerlekoko berbak! »
Kafkaren labankada / Aritz Gorrotxategi / Kutxa Fundazioa, 2001
K. jaunaren bilaketa Amagoia Iban / Euskaldunon Egunkaria, 2001-11-03
Irun Hiria saria euskal idazle batek jaso dezakeen mardulenetako bat da diru aldetik. Iaz, Aritz Gorrotxategi Mujikak jaso zituen sariaren 1.700.000 pezetak (68.000 libera inguru), Kafkaren labankada honengatik hain zuzen ere. Hau ez du lehen saria, ordea. Hondarribiko Udalak antolatzen dituen Satarka eta Bordari sariak irabaziak ditu bere narrazio zein poesia lanekin, adibidez.
Lehen eleberria du hau Gorrotxategik, eta baita argitaratu dioten lehen liburua ere. Bertan, Kafkaren testuak bilakatu ditu josten doan sarearen ardatz, izenburuak berak iradokitzen duen bezala. Joao Boaventura da eleberriko protagonista nagusia. Lisboan bizi da Joao, unibertsitatean literatura ikasketak ematetik jaten du eta alkoholarekin harreman korapilatsu -kalapitatsu ez esateagatik- samarra dauka. Ez da hori, ordea, Joaok duen harreman zail bakarra. Liburua Xiloe bere neska-lagunak etxetik alde egin duela jakiten duen unetik abiatzen da, hain zuzen ere.
Eromenetik ihesi
Xiloeren bila hasiko da Joao ero moduan, Xiloe eroturik ez bukatzeko duen euskarririk sendoena dela jakingo balu bezala, eta bilaketa horretan bere iraganeko sekretu handi bat gogoratu beharko du, oroimenetik ezabatua izatea nahiago lukeen arren. Marzel Laffite da iragan hori ulertzeko eta argitzeko giltza Joaorentzat. Baita Castelao eta Sousa lagun zaharrak ere.
Madarikazioa
Giltza ez ezik, madarikazioa ere bada Marzel. Unibertsitatean ikasle zegoen garaian ezagutu zuen Marzel Joaok, eta euren artean maitasun-gorroto harreman bitxia sortu zen. Marzel ezagutu zuenean entzun zizkion hitzak dakartza gogora Joaok eleberri hastapenetan: “Egiazko maitasuna harreman homosexualean ematen da, hau baita benetako bertutera garamatzan zubi bakarra. Adiskidantzaren bidetik garatzen den harreman homosexualaz ari naiz, jakina”.
Misterioaren, egonezinaren eta minaren artean zabuka, Joaok Xiloeren bila ematen du liburu osoa, K. izeneko pertsonaia misteriotsu batek uzten dizkion arrastoak jarraitu nahian. Arrastook, Franz Kafkaren lanetan dute oinarria, esan bezala, eta Lisboa da argudioaren kokagunea. Lisboako kaleak, tabernak, prostibuloak, museoak eta gazteluak ezagutuz doa irakurlea testuan aurrera egin ahala. Ez hori bakarrik. Aritz Gorrotxategik bere erreferentzia zenbaiten berri ematen digu testuan zehar: greziar klasikoak, Borges, Eça de Queiros, Monet, Sade, Mishima…
Hemeretzi atal
Hemeretzi ataletan banatu du kontakizuna Gorrotxategik, orainaldia eta iraganaren artean jauzika. Lehen eleberria du hau, aurrerago esan bezala, eta pertsonaien hezurdura psikologikoa eraikitzeko orduan olio pixka bat falta izan zaio testuaren junturetan. Horren faltan, topikotzat jo ditzakegun zenbait ezaugarri ageri dituzte pertsonaiek, plano izatearen kausaz. Homosexual bekaiztiaren arketipoa, agure pedofiloa, prostituta izandako emakume sufritzailea, sekta bitxi bateko partaideak… abiada bizian agertzen eta desagertzen dira irakurlearen begien bistatik denak, beranduago agertzeko batzuk, inoiz ez agertzeko besteak. Erritmo biziarekin aurkeztu dizkigu guztiak Gorrotxategik, beraz, idazketa orain zuzena orain poetikoa erabiliz eta aipamen kultuak tartekatuz.
Irakurle honi jakin-mina sortzea lortu du bederen, eta berehalakoan irensteko aukera ematen duen lan horietakoa da, gainera. Istorioa bera kultura unibertsalaren aipamen askorekin osatua denez, halako omenaldi eta aldarrikapen kutsua dario eleberriari.
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera