« Ingenuitatearen omenez | Bigarren irakurketaren bentajak »
Gauerokoak / Josu Unzueta / Elkar, 1991
Herio eztei Jose Luis Otamendi / Argia, 1992-02-02
Eguzkiaren begitik urrun ondutako fruitua dugu Josu Unzuetak argitara eman duen estraineko liburua. Babazorro anitza da, ale batzu ikaragarri onak dira, urrea, besteak ez. Bada han ipuina, sententzia eta alegia morala, hango gogoeta, madarikazio eta konjuroak, badira poemak. Laburrak denak, bi orrialdetatik gorako hirulau baino ez. Testu gehienek mundua borobila ez dela erakusten digute, begirada zeihar bat aski dela argizari urtua lez gure patxada burges-antzekoari lur jo eragiteko: gaua gaukoentzat.
Aitor dezadan ordea, berandu baino lehen, Fermin Egurenek itula egindako lan bikaina, diodan zorra. Lehenbiziko, “Hitzaurre bat” deritzana ipuin zoragarria delako, ametsetako urdaia paperera ekarria; bigarrengo, “Hitzaurre bi” delakoan liburuaren klabe asko ongi baino hobe aletzen dizkigulakoz.
Testu solteek osatzen dute bilduma, hala ere gaiei eta tonuari begiemanda bilatuko diogu batasuna, badauka eta. Atmosfera misteriozkoa, kezkagarria, absurdoa, itoa: itsasoa, basamortua zerraldo estu bilakatzen dira. Istorio gehienak fantastikoak dira baina benetako larria sorrerazten dute. Gaiak asko dira: heriotza, bakardadea, boterea, libertatea, menekotasuna, kreazioa… Nihilismoak eta absurdoaren zorabioak hartzen gaituzte, patuak erabat heriotzera garamatza eta, askotan, eskerrak eman beharrean gaude, azkenean edozein zentzateko ainako mundu zikin honi hanka egin diogulako. Kontrasteekin, gauzei kantoi bihurriak iradokitzearekin jokatzen da, paradoxekin. Egurenek dioen bezala nabarmena da Unzuetak mendebaldeko tradizio literarioaren ezagutza sakona duena, esate baterako erraza dago Kafka eta Lovecraft-en itzala antzematzen. Gurean, nik dakidala, Sarrionandia eta Juan Luis Zabala ere arituak dira neurri txikiotan orain baino lehen.
Hari narratibo bati lotzen zaionean, ipuinak idazten dituenean ageri da gihartsuen Unzuetaren prosa nire eritzirako. Orriotan nagusi den etsipen atergabea, joera misantropoa maiz umoreak, ironiak, karikatuak salbatzen du. Irrifarra beti dabil izuaren txorkatiletan. Hala ere, irakaspenen bat, aforismo kutsua duten testuak jotzen ditut ahulenak, topikoenak, poemekin batera.
Ahogozatzekotan irakurketa astiroa eskatzen du liburuak, eta non gozatua badago. Ohargarria da “Gauerokoak”en euskararen joria ere. Pieza ederrak ari da ematen “Txistu y tambolin” zena. Unzuetaren errainua ez galduta hobe du literaturgoseak.
Izena eta izana
Jon Gerediaga
Asier Urkiza
Amok
Stefan Zweig
Nagore Fernandez
Auzo madarikatua
Felix Urabayen
Jon Jimenez
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Amaia Alvarez Uria
Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga
Joxe Aldasoro
Bisita
Mikel Pagadi
Mikel Asurmendi
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Asier Urkiza
Eresia
Goiatz Labandibar
Nagore Fernandez
Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren
Mikel Asurmendi
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Jon Jimenez
Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide
Paloma Rodriguez-Miñambres
Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga
Mikel Asurmendi