kritiken hemeroteka

8.500 kritika

« | »

Gauerokoak / Josu Unzueta / Elkar, 1991

Herio eztei Jose Luis Otamendi / Argia, 1992-02-02

Eguzkiaren begitik urrun ondutako fruitua dugu Josu Unzuetak argitara eman duen estraineko liburua. Babazorro anitza da, ale batzu ikaragarri onak dira, urrea, besteak ez. Bada han ipuina, sententzia eta alegia morala, hango gogoeta, madarikazio eta konjuroak, badira poemak. Laburrak denak, bi orrialdetatik gorako hirulau baino ez. Testu gehienek mundua borobila ez dela erakusten digute, begirada zeihar bat aski dela argizari urtua lez gure patxada burges-antzekoari lur jo eragiteko: gaua gaukoentzat.

Aitor dezadan ordea, berandu baino lehen, Fermin Egurenek itula egindako lan bikaina, diodan zorra. Lehenbiziko, “Hitzaurre bat” deritzana ipuin zoragarria delako, ametsetako urdaia paperera ekarria; bigarrengo, “Hitzaurre bi” delakoan liburuaren klabe asko ongi baino hobe aletzen dizkigulakoz.

Testu solteek osatzen dute bilduma, hala ere gaiei eta tonuari begiemanda bilatuko diogu batasuna, badauka eta. Atmosfera misteriozkoa, kezkagarria, absurdoa, itoa: itsasoa, basamortua zerraldo estu bilakatzen dira. Istorio gehienak fantastikoak dira baina benetako larria sorrerazten dute. Gaiak asko dira: heriotza, bakardadea, boterea, libertatea, menekotasuna, kreazioa… Nihilismoak eta absurdoaren zorabioak hartzen gaituzte, patuak erabat heriotzera garamatza eta, askotan, eskerrak eman beharrean gaude, azkenean edozein zentzateko ainako mundu zikin honi hanka egin diogulako. Kontrasteekin, gauzei kantoi bihurriak iradokitzearekin jokatzen da, paradoxekin. Egurenek dioen bezala nabarmena da Unzuetak mendebaldeko tradizio literarioaren ezagutza sakona duena, esate baterako erraza dago Kafka eta Lovecraft-en itzala antzematzen. Gurean, nik dakidala, Sarrionandia eta Juan Luis Zabala ere arituak dira neurri txikiotan orain baino lehen.

Hari narratibo bati lotzen zaionean, ipuinak idazten dituenean ageri da gihartsuen Unzuetaren prosa nire eritzirako. Orriotan nagusi den etsipen atergabea, joera misantropoa maiz umoreak, ironiak, karikatuak salbatzen du. Irrifarra beti dabil izuaren txorkatiletan. Hala ere, irakaspenen bat, aforismo kutsua duten testuak jotzen ditut ahulenak, topikoenak, poemekin batera.

Ahogozatzekotan irakurketa astiroa eskatzen du liburuak, eta non gozatua badago. Ohargarria da “Gauerokoak”en euskararen joria ere. Pieza ederrak ari da ematen “Txistu y tambolin” zena. Unzuetaren errainua ez galduta hobe du literaturgoseak.

Azken kritikak

Baden Verboten
Iker Aranberri

Asier Urkiza

Diesel
Bertol Arrieta

Nagore Fernandez

Maitasuna eta dirua, sexua eta heriotza
Mckenzie Wark

Jon Jimenez

Basokoa
Izaskun Gracia Quintana

Joxe Aldasoro

Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart

Gorka Bereziartua Mitxelena

Ez-izan
Jon K. Sanchez

Aiora Sampedro

Pleibak
Miren Amuriza

Jon Jimenez

Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien

Asier Urkiza

Oroi garen oro
Beatriz Chivite

Nagore Fernandez

Jakintzaren arbola
Pio Baroja

Aritz Galarraga

Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi

Hasier Rekondo

Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga

Mikel Asurmendi

Baden Verboten
Iker Aranberri

Paloma Rodriguez-Miñambres

Artxiboa

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

Hedabideak