susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Inoiz faszikuluka salduko ez den hiztegia | Hutsaren zain »

Hitzak eta giltzak / Iñigo Aranbarri / Alberdania, 2001

Hitzen bila Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2001-10-20

Ez dago nire ohitura sendo eta egunerokoen artean euskal hitzei buruzko liburuak irakurtzea. Aitor dezadan noiz edo noiz eta hala beharrez hiztegiak irakurri egiten ditudala, egunero hainbat hitz irensten ditut, nobelagile greziar baten detektibe ezagun batengandik ikasi bezala: egunero hitz zehatz batzuk hartu eta zilipurdika ipini haiek. Badakit Iñigok eta beste askok idatzi dituzten tankera horretako liburuek meritua dutela, hitzen atzetik ibili baitira halakook, nola ehiztaria galeperren atzetik, galsoroetan barrena. Baina halako liburuak irakurri ondoren, halako idazleek hitzen bilatzaile ez garenoi —urre-bilatzaile ere ez gara eta ez da ezer gertatzen—, errieta egiten digutela iruditzen zait, gu ez garelako ohartu haiek ohartu direnez. Eta tontotzat hartzen gaituztela ere bai, haiek guk ez dakiguna dakitelako, ezkutukoa argitu balute bezala. Ez da Iñigo Aranbarriren kasua, bera gizon umila baita, azkoitiarraz gainera. Hitzek, euskal hitzek liluratu egin dute, sorgindu, nola lamiek marinelak, hitzek ipuinak esaten baitizkiote entzun nahi dutenari, baina erotu ere bai, noski.

Lilurapean idatzitako guztiak literatura bihurtzeko arriskua du, eta nago Iñigo Aranbarrik, lehentxeago Anjel Lertxundik edo Koldo Izagirrek, literatura egiten duela, eta literatura ona, esango nuke. Testuak ondo, oso ondo, idatzita daude, eta alde horretatik ez dute ez irakurtzeko aitzakiarik. Tonua ez da beti bat, batzuetan idatzitakoak ipuinaren antza hartzen du, eta bestetik saioa benazko, pisu eta lodiarena. Abiapuntua, gehienetan, idazlearen beraren esperientziako anekdota bat da, subjektiboa eta arbitrarioa beraz, baina halaxe izaten da gehienetan idazlearen abiapuntua, zerbait esan nahi duenean. Saio antzeko testuak, esan dut, astunagoak dira, helburu didaktikoa baitute, ezer baino lehenago. Baina besteetan, ipuinaren antzekoetan, harribitxiak daude benetan.