kritiken hemeroteka

8.121 kritika

Azken kritikak

« | »

Lehenago zen berandu / Arantxa Iturbe / Alberdania, 1995

Atrebentziarik ez bada Amaia Iturbide / Euskaldunon Egunkaria, 1995-09-17

“Lehenago zen berandu” (Alberdania, 1995) Arantxa Iturberen bigarren liburuak lehengo lepotik du burua “Ezer baino lehen-en” haritikoa baita, hala gaiaz nola estiloaz.

Egilearen aitorpenetako baten arabera “Alegiko hortxaxiete marimatxarda” bat zenean ipuinak idazteari ekin zion. Geroxeago idazle izan nahi zuela eta, kazetaritza ikasi Iruñean. Gaur egun Euskadi Irratiko lankideetako bat da, “Goizean Behin” saiokoa. Eta irratiarena aipatzen dut hasi eta buka egiten den liburu honetako hizkerak egilearen ofizioarekin zer ikusirik duelako.

Hamahiru ipuinon hizkera ahozkotik hartua da, hitzetik hortzerakoa, baina ez baserrikoa, baizik eta kaletarra. Hizkera arina, grazioxoa, prexkoa eta bixigarria, tipustapastekoa hala nola etxeko eztabaida baten ondoko ate danbada, kaskarina, ahalegin haundirik eskatzen ez duena, paperetik zuzenean irakurri gabe belarri ertzera ere konta, daitezkeen narrazio solte eta kuxkuseroak. Gaiak gaixto askoak. Liztorkabia.

Hiriko gertaeren collage itxurako ipuinok “bihotzeko aldizkari-en” ustegabea daukate, udako erromantzearen zirrara, nobela poliziakoaren impasse-a, mesanotxeko argiaren pikardia, fotomatoi-argazkiaren eztenkada edo baimenik gabe eta egoera konprometituan egindako argazkiaren malizia. Batzuk sketx dibertigarriak dirudite, beste batzuk egunkarietako berriak edo telefono-hizketaldiak. Ezer berezirik ez duela ere, krokatu edo engantxatzen du izenburu misteriotsuko liburu honek. Besapean eramatekoa, hurrenkera berean zein atalka irakurtzekoa, hondartzan nahiz autobusean, jan azkar egiten da, hala nola sandwich edo hanburgesa bat. Txolarteetarako, txurrutadatzat.

Egileak giza eta sexuen arteko harremanen gaiari deutso. Mende honen amaieran, non ideologiek gainbehera daramaten, egunean eguneangoa bilatzen da. Haruntzagoko ideien edo ilunabarren ordez frigorifikoa nahiago; mitoei lekua kenduz gizon eta emakumeen arteko harremanak. Dena aldatu da, hiriek eta hango gatazkek protagonismoa hartu dute herria eta ikuspegi bukolikoen maldan, beheraren ondoan. Hauxe da dagoena salgai.

Senar-emazteen arteko adar-jotze, haserraldi eta koartaden gaineko “Lehenago zen berandu” honek, “Bi eta bat”, “A ze parea barraskiloa eta barea” edo “Goenkale” telesail arrakastatsuen antzik badauka.

Literatura-moeta hau gustokoa izan daiteke ala ez, baina ondorioztatu ahal da: gaurko ziztu biziko gizarte edozertarakoan bere funtzioa betetzen du.

Azken kritikak

Alaska
Castillo Suarez

Irati Majuelo

Poesia bizitzeko eta sentitzeko modua da
Karmele Igartua

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Pantailen garaipena
Iñigo Martinez Peña

Jon Martin-Etxebeste

Axularren gerizapean
Kepa Altonaga

Asier Urkiza

Emakume bat
Annie Ernaux

Nagore Fernandez

Atsoa
Victor Catala

Joxe Aldasoro

Arrain hezur bat eztarrian
Olatz Mitxelena

Jon Martin-Etxebeste

Lur gainean, itzal azpian
Leire Milikua Larramendi

Irati Majuelo

Gu gabe ere
Itziar Ugarte Irizar

Mikel Asurmendi

Alaska
Castillo Suarez

Jon Martin-Etxebeste

Alaska
Castillo Suarez

Maddi Galdos Areta

Puskak
Irene Pujadas

Asier Urkiza

Norberak maite duena
Miren Billelabeitia

Nagore Fernandez

Beirazko kanpaia
Sylvia Plath

Hasier Rekondo

Artxiboa

2023(e)ko martxoa

2023(e)ko otsaila

2023(e)ko urtarrila

2022(e)ko abendua

2022(e)ko azaroa

2022(e)ko urria

2022(e)ko iraila

2022(e)ko uztaila

2022(e)ko ekaina

2022(e)ko maiatza

2022(e)ko apirila

2022(e)ko martxoa

Hedabideak