susa | literatur emailuak | literaturaren zubitegia | euskarari ekarriak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | ipuina.eus | ganbila.eus

« Ipuinlaria | Ixiltasun eske »

Ele neumatikoak / Jose Maria Larrea / Pamiela, 1994

Inorenak norberaren Juan Luis Zabala / Euskaldunon Egunkaria, 1994-12-11

“Uzta agorretan apailatu liburu ttipia” duzue hau, “zeinetan ageri baitira istorio miragarri eta gertaldi bitxiak irakurle kurius eta garbosoendako”. Halaxe dio “Ele geumatikoak” izenburuaren azpian ageri den azpititiluak. Egileak han eta hemen aurkitutako testu bitxiak bildu eta batu ditu, beraz, irakurle “kurius eta garbosoendako”.

Joseba Sarrionandiaren garai bateko “Izkiriaturik aurkitu ditudan ene poemak” haren tankeran osatutako bilduma da, beraz, “Ele neumatikoak” hau, kasu honetan poemak barik bildutako testuak prosazko pasarte laburrak badira ere, zerrenda guztiz heterogeneoa osatzen duten garai eta joera ezberdin askotako idazleengandik jasoak: Axular, Chaho, Joakin Lizarraga, Jean Hiriart-Urruty, Joxemiel Barandiaran, Manuel Lekuona, Orixe, Jon Mirande, Augustin Zubikarai, Txepetx, Bemardo Atxaga, Joseba Sarrionandia, Koldo Izagirre, Gil Bera, Joxemari Iturralde, Voltaire, Bertrand Russell, Andre Gide, Thomas Bernhard, Gernikako bonbardaketaren hainbat lekuko…

Jatorriak ezezik, testuen gaiak, mamiak, estiloak eta abarrak ere oso heterogeneoak dira, eta baita testuotan islatzen diren ideologiak eta mundu-ikuskerak. Baina hala ere bada guztien arteko halako kidetasun eta batasun berezi bat, sortzen du liburuak halako giro propial eta berezko bat, apailatzailearen nortasunarekin eta mundu-ikuskerarekin zuzen-zuzenean loturik bide dena.

Ez dirudi berez oso zaila handik eta hemendik bildutako testu puska laburrez honelako bilduma bat apailatzea —izkiriaturik aurkitutako norberaren testuekin liburua osatzea, Joseba Sarrionandiaren izenburua parafraseatuz—, baina lehen aipatu dugun batasun eta giro bateratu hori lortzea ez da ahuntzaren gauerdiko eztula. Ez dago edonoren esku inorenak norberaren hain modu trebean bihurtzeko dohain hori, eta ez zen Larrearena zenbaitek uste izango duen bezain lan erraza izango. Handik eta hemendik ohostutako ele neumatiko hauen bidez, bere-berea den obra osatzea lortu du Txema Larrea irakurle eta idazle “kurius eta garbosoak”.