susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Mikel Lasaren Dendoraldi bat infernuan | Ipuin antzeko alegi mingotsak »

Bertsolaritza eta eskola / Fito R. Bornaetxea / UEU, 1991

Bertsolaritza: magikoa ala hezkuntzazkoa? Jokin Apalategi / Euskaldunon Egunkaria, 1991-05-04

Gogoan dut, duela urte batzuk, euskal kanta berrian ezaguna den kantari batek, ondoko ideia hau idatzi zuela: “Kantatzea zerbait magikoa da…” Gizaki-emazteki guziok noizbait kantatzen dugunez, “zerbait magikoaren” esperientzia arrunta izan behar duela, ondoriotu beharko dugu. Baina, hala ere, guziok berezten dugu kantatzea eta kantatzeak daudela. Eta hain zuzen, “zerbait magikoa” ez datzala kantatzean, batzuek hori egitean lortzen duten iaiotasun komunikakorrean baizik. Era berran, bertsolaritza, hitzaren lilurak eraginda lantzen den iaiotasuna da. Eta trebetze oro hezkuntza da!

Fitoren tesiak bertsolaritzan, gaineatiko iaiotasunezko ekintza orotan bezala, ageri den hezikeraren partea frogatzen du. Eta aipatzen ari garen liburuaren hitzaurrean gogoarazten zaigunez zer nolako mespresuak, lotsagabekeriak, jasan behar izan zituen euskal unibertsital arloan bertsolaritza literatura “magikoan” kokaturik bere mitologia kultibatzen dutenen aldetik! Beti bezala, benetako jakitunaren salbuespena gertatu zen: Ataungo jakintsuak berehala iragarri zuen Fitoren lanaren egituran “tesi” bat zegoela, eta ez nolanahikoa! Bidenabar, esan behar baita gure unibertsital tesietan inolako tesirik defenditzen ez den lantxoak burutzen direla gehienean. Ezagutza publiko bat duten “mandarinen” tesien gurtzea eta konfirmatzea besterik ez direla izaten askotan. Muntaia antzu eta miserable batzuk.

Bertsolaritzan “magikoa” litzatekeen hori “Jainkoen dohaina” izanik, hortarako trebetasuna dutenen jainkozko lirateke, esan nahi zaigu. Baina, ezertan bertsolariak gutxitu nahi gabe, ez dezagun estrapolatu beren ekintza. Gizaki-emazteki guziok arruntki egiten dugun hura batzuek gaineatikoek ez bezala lortzean dagoen aldearen haunditasuna besterik ez dago. Denok harri bat jasotzeko lain gara, baina, norbaitek hirurehun kilotik gorakoa jasotzen duelarik haunditasunez kontsideratzen dugu. Ez diogu “zerbait magikorik” aurkitzen. Indarra, abilezia, lana, disziplina, gogoa etabar azpimarratzen ditugu.