« Mikel Lasaren Dendoraldi bat infernuan | Ipuin antzeko alegi mingotsak »
Bertsolaritza eta eskola / Fito R. Bornaetxea / UEU, 1991
Bertsolaritza: magikoa ala hezkuntzazkoa? Jokin Apalategi / Euskaldunon Egunkaria, 1991-05-04
Gogoan dut, duela urte batzuk, euskal kanta berrian ezaguna den kantari batek, ondoko ideia hau idatzi zuela: “Kantatzea zerbait magikoa da…” Gizaki-emazteki guziok noizbait kantatzen dugunez, “zerbait magikoaren” esperientzia arrunta izan behar duela, ondoriotu beharko dugu. Baina, hala ere, guziok berezten dugu kantatzea eta kantatzeak daudela. Eta hain zuzen, “zerbait magikoa” ez datzala kantatzean, batzuek hori egitean lortzen duten iaiotasun komunikakorrean baizik. Era berran, bertsolaritza, hitzaren lilurak eraginda lantzen den iaiotasuna da. Eta trebetze oro hezkuntza da!
Fitoren tesiak bertsolaritzan, gaineatiko iaiotasunezko ekintza orotan bezala, ageri den hezikeraren partea frogatzen du. Eta aipatzen ari garen liburuaren hitzaurrean gogoarazten zaigunez zer nolako mespresuak, lotsagabekeriak, jasan behar izan zituen euskal unibertsital arloan bertsolaritza literatura “magikoan” kokaturik bere mitologia kultibatzen dutenen aldetik! Beti bezala, benetako jakitunaren salbuespena gertatu zen: Ataungo jakintsuak berehala iragarri zuen Fitoren lanaren egituran “tesi” bat zegoela, eta ez nolanahikoa! Bidenabar, esan behar baita gure unibertsital tesietan inolako tesirik defenditzen ez den lantxoak burutzen direla gehienean. Ezagutza publiko bat duten “mandarinen” tesien gurtzea eta konfirmatzea besterik ez direla izaten askotan. Muntaia antzu eta miserable batzuk.
Bertsolaritzan “magikoa” litzatekeen hori “Jainkoen dohaina” izanik, hortarako trebetasuna dutenen jainkozko lirateke, esan nahi zaigu. Baina, ezertan bertsolariak gutxitu nahi gabe, ez dezagun estrapolatu beren ekintza. Gizaki-emazteki guziok arruntki egiten dugun hura batzuek gaineatikoek ez bezala lortzean dagoen aldearen haunditasuna besterik ez dago. Denok harri bat jasotzeko lain gara, baina, norbaitek hirurehun kilotik gorakoa jasotzen duelarik haunditasunez kontsideratzen dugu. Ez diogu “zerbait magikorik” aurkitzen. Indarra, abilezia, lana, disziplina, gogoa etabar azpimarratzen ditugu.
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera
Ura ez baita beti gardena
Xabi Lasa
Irati Majuelo
Gaueko azken expressoa
Eneko Aizpurua
Ibon Egaña
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Aiora Sampedro
Gizadiaren oren gorenak
Stefan Zweig
Jon Jimenez