susa | literatur emailuak | literaturaren zubitegia | euskarari ekarriak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | ipuina.eus | ganbila.eus

« Churchill-en bizitza | Gazte garaiak »

Arantza eta larrosa / Tomas Gerrikagoitia / Auspoa/Sendoa, 2000

Gizaldiaren kronika Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2000-05-27

Tomas Gerrikagoitia (1909-1997), luze bizi izan zen, ia laurogeita hamar urte, eta hil baino lehenago bere oroitzapenak argitara ematea erabaki zuen. Ez da erraza izaten, uste baino zailagoa bai, norberak bere bizitzaren kontua ematea. Autobiografia dugu, beraz. Baina noraino ote bere bizitzaren biografia eta ez gizarte batena? Antonio Zavalak, liburua apaindu duenak, honako hauxe dio: “Baiña erri-gizon auen bizitzak beren auzotarrena eta beren gizaldi osoarena ere azaltzen digute”.

Ez da gezurra, gizarte eta denboraldi baten kronika baitugu Tomas Gerrikagoitia jaunarena. Bere bizitza ez ezik, bere ingurukoen berri ere ematen digu. Baina nor zen Tomas Gerrikagoitia? Bolibarren jaio eta bizi izandako gizona zen, hari buruzko xehetasunek okerrak ez badira behintzat. Liburuaren mamia izenburuak berak laburtzen du hitz bitan: arantza eta larrosa. Izan ere, egilearen iritzian halakoxea da bizitza. Batzuetan arantza eta besteetan larrosa.

Halako liburuetan gertatzen den bezala, irakurleak kontu asko aurkituko ditu, baita galtzorian dabilen hizkuntza baten arrastoak ere. Ez naiz euskaraz ari, ezta bizkaieraz ere (Tomasena oso jatorra eta garbia da, alde horretatik ez dago akatsik), baizik eta garai bateko gizon-emakumeek hitz egiten zuten euskara modu batez, oso lotuta aspaldiko bizimoduari, baserritar bizimoduari alegia. Baita, ezin uka, gaur egungo ikuspegitik harrigarri izango zaizkion ohitura eta jokaeren berri ere izango du irakurleak. Horrekin batera, eta niri interesgarrien iruditu zaidana, Gerrako kronika bortitza dugu, Anaien arteko gerrarena hain zuzen.

Gerrari buruzko kronika horretan ikusi dut nik Tomas Gerrikagoitiaren emaitzik ederrena. Izan ere, askotan idatzi izan bada gerra horri buruz, gutxitan liburu honetan ageri den zehaztasunez. Aipagarria da kartzelatik andregaiari idatzitako eskutitza. Amaitzeko, esan, liburuak ez lukeela argirik ikusiko, senitarteko dema eta arretagatik izan ez balitz, haien eskerdun ere bai baita liburua.