susa | literaturaren zubitegia | literatur emailuak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | euskarari ekarriak

« Herria eta hiria | Mac Guffin eta beste istorioen inguruan »

Hontzaren orduak / Jesus Maria Olaizola Txiliku / Elkarlanean, 1999

Heriotz-aldarri Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1999-04-17

Lau ipuinez osatua dator liburua: “Hontzaren orduak”, “Adur gaiztoa”, “Bentara noa, bentatik nator”, “Hontza uluka”. Anjel Lertxundiren hitzaurrea dakar, baina ez da ipuin. Txilikuren honetako azken ipuinean daude, nik uste, liburua ulertzeko lagungarri duten zenbait ezaugarri. Hilketa odoltsu bat suertatu da eta epaileak itaunketa egiten die bere iritzian susmagarri direnei. Guztiek aipatzen dute hilketa egunean entzun zutela hontza uluka. Irakur dezagun: “Gure amama zenak esaten zuen hiru bisitarik izutu behar dutela lrstau baten bihotza: pinpirin beltzak, txakurraren gaueko intziriak eta hintzaren uluak”.

Hontzaren uluak norbaiten heriotza iragartzen du. Sineskeria zaharra da, gaur egun inork gutxik (edo inork ere ez) sinestuko duena. Hala ere, hau ez da sineskeriei buruzko liburua. Liburuko pertsonaiak hiritarrak dira gehienak (hiritarra da Gipuzkoako biztanlea), baina erroak mendian edo baserrian dituzte ia denek. Mugako jendea da, hiritartasunaren pentsakera erabat onartu ez duena. Iraganetik gordetzen dituzte ohitura atabikoak: ehiza esaterako. (Lau ipuinetatik bik ehiza-kontua dakarte.) Ez dut ehizaren esanahi psikologiko eta sozialaz hitz egingo, horretarako nirea baino iritzi kualifikatuagorik asko baitago bazterretan. Esango dut, hori bai, liburua bera dela hontzaren ulua halakoa: norbaiten heriotza iragartzen du. Uluak ematen dio doinua liburuari.

Izan ere, hilketa batez amaitzen da liburuko ipuin bakoitza. Ez dira guztiak odol hotzean eragindako hilketak, baina hilketa dira. Patuak ere bere lana egiten baitu. Umorerik ez da falta, eta hizkuntza bera da askotan umore horren zurkaitz. Asmatu egin du idazleak hizkerarekin. Bizia da eta atsegina.