« Zinea aitzakia | War Euskal Herriko Antzerki Poower! »
Gauak eta hiriak / Ur Apalategi / Elkar, 1997
Hiru ziren hiru Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1997-06-07
Idazle izateko irakurle ere izan behar dela esan ohi dute literatur-kanonek. Eta ez irakurle nola-halako, erdipurdizkoa, aparta baizik, neurriz kanpokoa. Liburu hau irakurri ondoren, Ur Apalategi irakurle ona dela ez dut zalantzan jarriko. Testu osoan zehar, han-hemen dago literaturari buruzko gogoeta franko, idazteari buruzko pentsamendu ugari. Egileak berak dakartza orrietara euskal literatura modernoak bururarazten diona: erruralismoa, modernidadea, idazlearen beraren jokaera… Interesgarria iruditzen zait hori, liburuko narrazioa bera bainoago. Esan behar dut, hala ere, literatur aipamen eta iruzkin horiek liburua baldintzatzen dutela, liburuari doinu akademizista ematen diotela. Ez dira bestalde gogoeta pisu eta mamitsuak, nahikoa abespeluan ateratakoak baizik. Beraz, saiakera batean sartzekoak ez direnez, nobela batean bakoitzak bere tokia dute, pertsonaien ezaugarrien araberakoa batzuetan, haien ezagutza aberasten dutenak besteetan. Markatu egiten dituzte pertsonaiak, eta ez gutxi.
Hori ez litzateke arazoa izango, nobelaren hezurdura narratiboa sendoa balitz, berariz eta bere indarrez sostengatzeko ahalmena balu. Ur Apaletegirena ez da tesi-nobela, nahiz eta berak bere tesia edo iritzia duen literaturari buruz. Gaur egungo gizarte euskaldunean gertatzen dena kontatu nahi du. Den-dena ez, ezinezkoa baita, beste era bateko nobela beharko litzateke horretarako eta Gauak eta Hiriak, luzea izan arren, ez da nobela konplexua. Hiru pertsonaia nagusi azaltzen zaizkigu, Iparraldetik begiratuta nahikoa errepresentatiboak izan daitezkeenak: Hegoaldeko mutil bat, sortzez eta adimenez hiritarra; Iparraldeko beste mutil bat, sortzez baserritarra, dagoeneko hiritartu samartua; eta hirugarrena, emakume bat, bien kontrapuntua, nolabait esateko. Ez da maitasun istorio soila, lehen maitasun istorioa, zehazkiago esanda. Hiru pertsonaiek elkarren artean bizi dituzten harremanen kronika da gehiago. Egileak bakoitzaren ahuleziak eta sendoak kontatzen dizkigu. Pertsonaien barne-mundua ondo deskribatuta dago eta, horixe da, ene ustez, nobelak daukan baliorik handiena. Pertsonaiak munduan libre uzten dituenean edo eta mundu horren deskribapena egiten saiatzen denean, ahuleziak nabarmendu egiten dira dira, astun samarra gertatzen da nobela. Hala ere, idazle manerak ditu Ur Apalategik eta zati interesgarri asko ere bai estreinako bere nobela honetan
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez
Hezur berriak
Ane Labaka Mayoz
Paloma Rodriguez-Miñambres
Simulakro bat
Leire Ugadi
Mikel Asurmendi
Ezinezkoaren alde
Iñigo Martinez Peña
Mikel Asurmendi
Haize beltza
Amaiur Epher
Asier Urkiza
31 ipuin
Anton Txekhov
Aritz Galarraga
Odolaren matxinadak
Miren Guilló
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren Elizegi
Joxe Aldasoro
Zero
Aitor Zuberogoitia
Amaia Alvarez Uria
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Aiora Sampedro
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Mikel Asurmendi