kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Manual devotio gabecoa edo ibilgailuetara erabiltzeko escu-liburua / Tere Irastorza / Pamiela, 1994

Bizitzaren mugak Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1994-11-12

Denboraldia zen Tere Irastorzak idazten ez zuela libururik, 1986an, hain zuzen, “Derrotaren Fabulak” atera zuenez geroztik. Denbora luzea da ezer ez argitaratzeko, baina motza ezer ez bizitzeko. Liburu honetan bertan irakurri dut poema bat, hainbeste urtetako isiltasuna adieraz lezakeena: “Urteekin bakarrik ikasten den/ beste zerbait: / egunero bizitzea da/ literaturaren aurka ere/ antidotorik onena.” Pentsatzen dut bizitza, bere zentzu estuan, bultzatu duela ezer ez argitaratzera; besterik da aztertzea idatzi duen ala ez ote duen idatzi. Dena dela, bizitako edozein une ederragoa da, asmatutako edozein orri literario baino. Baina, hau, noski, nire irudipena baino ez da.

Liburu ondo pentsatu eta kalkulatua dela esango nuke honako hau. Gogoetatsua da, pentsamendu eta iruzkinez betetakoa, urteetako hausnarketen ondorio edo. Denbora obsesio bilakaturik poema askotan, ez alferrik denbora da gu denok neurtzen gaituena, erlojua eskuturrean eramanik, guk alderantziz uste arren. Denbora eta bizitza elkarrekin oso estu loturik ageri zaizkigu: “Han denbora ase-ezina da,/ eta mugaz honaindian,/ osa-ezina da bizitza”. Hawkingen teoriak aipatuko dizkigu gero, eta etengabea izango da denboraren iraganarekiko ardura, bildurra balu bezala, denbora joan eta hark eramatea idazteko aukera guztiak. Ez alferrik bizitza aurrera doa, eta beti iristen da une bat, atzera begiratzeko parada eskaintzen duena.

Isiltasuna da idazleak jorratzen duen beste gaia. Eta isiltasunarekin batera bakardadea (bakartatea, Tereren hitzetan), denborari buruzko gogoetak segidan horretara eramango balu bezala. Barne-azterketa egiten du, kanporatzen ditu bere iritziak gai horiei buruz, eta, noski, isiltasunaz hitz egiterakoan derrigorrezkoa da haren ifrentzuaz mintzatzea: hitzaz, alegia. Poema asko dira, horregatik, erreiteratiboak. Hitza, poesia, idazketa…, bere buruari galdezkaa arituko balitzaio bezala, zergatik orain arte ez duen idatzi argitu nahian. Niri, partikularki, gogoeta horiek narzisita samarrak iruditzen zaizkit, eta kasu batzutan topikotik hurbilegiak.

Hala ere, aitortu behar dut liburu honek baduela zerbait, hunkitzen duena. Pentsamendua da, urteen poderioz hontu dena, eta hor geratzen da, pertsona baten, idazlearen, eboluzioaren adierazgarri. Oso lortuak dira poema batzuk, bere laburrean, batez ere.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak