« Korrikalarien bakardadea | Azken kronika »
Patxiko Txerren / Antero Apaolaza / Erein, 1993
Melodramaren ezaugarriak Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1993-04-17
“Beti ohi da etxe bakoitzean Txerren bat” irakurtzen da Antero Apaolazaren liburu honetan. Baina zer da Txerren bat? Deabruari berari halaxe deitzen omen diote hainbat tokitan; deabrua bera baino gaiztoago den norbaiti beste hainbatetan; beraz, izendatua daukagu gaizkiaren pertsonifikazioa; berazago, izenik gabe ezin gera etxe-kalte, odol-isurle, ondasun-jale, gezurti, maliziati direnak.
Baina zer da Patxiko Txerren? Melodrama bat. jeneroak eskatzen dituen ezaugarri guztiekin. On ona, bihozbera, Jainkoaren beldur den familia batean, hitz batez euskaldun jatorren artean, sortu egiten da, askotan, belar txarra; izena Patxiko daraman mutiko gaizto eta bihozgabea. Sentimendu onen eta gaiztoen arteko eztabaidak, ekintza onen eta gaiztoen arteko borroka deskribatzen dizkigu nobelak; gaiztoak irabazle ateratzen dira hasera batean (horrek intriga pizten eta interesa areagotzen du), baina azkenean, halabeharrak eta garaiko mentalidadearen haizeak, nor bere tokian jartzen dute; gaizkilea, justiziaren baitan, eskuak loturik; eta onak elizaren baitan, ezkontza zorioneko batera bildurik.
Liburua ez bada guztiz orijinala, Truebaren “El Judas de la casa”ren euskarazko bertsio librea baizik, interesgarria deritzot irakurketari, isurtzen zaion doinu moral eta adibidetsuaren kariaz ezezik, baita kontatzeko elemenduengatik, literatura egiteko baliabideengatik ere. Moralarena aipatu dut, horrelako adibideen aurrean alde edo kontra nagoelako ez, baizik eta garaiko izpiritu erlijiosoaren frogak ikusten ditudalako aipatutako liburuan. Pertsonaia garrantzitsuak dira apaiza, haren zerbitzaria, haren iloba indianoa; haien funtzioa ez da ornamenduzkoa liburuan; pertsonaia eragileak dira, erabakiorrak, eta neurri handian, topikoak. Txomin Agirreren “Garoa” ko pertsonaiengandik oso urruti ez. Bi liburuetan antzeko moraltasuna, gaizkia denari buruzko antzeko eritzia, bizitzari buruzko antzeko filosofia.. Liburu horietako geografia antzekoa ez bada ere, hurbilekoa; batean Antzuola eta Oinati; bestean, Oinati eta Urbiako mendi gaina.
Antero Apaolazaren liburua 1890an argitaratu zen estreinakoan. Harez gero ezagutu ditu beste lau, gutzinez, argitalpen; azkena, orain aurkezten ari natzaizuen hauxe delarik, Andu Lertxundik paratua, eta haren ohar eta iruzkinekin.
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Jon Jimenez
Simulakro bat
Leire Ugadi
Maddi Galdos Areta
Kontra
Ane Zubeldia Magriñá
Paloma Rodriguez-Miñambres
Patrizioak eta plebeioak
Kepa Altonaga
Mikel Asurmendi
Turismo hutsala
Fito Rodriguez
Asel Luzarraga
Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Pleibak
Miren Amuriza
Mikel Asurmendi
Izena eta izana
Jon Gerediaga
Asier Urkiza
Amok
Stefan Zweig
Nagore Fernandez
Auzo madarikatua
Felix Urabayen
Jon Jimenez
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Amaia Alvarez Uria
Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga
Joxe Aldasoro
Bisita
Mikel Pagadi
Mikel Asurmendi
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Asier Urkiza