kritiken hemeroteka

8.475 kritika

« | »

Gauaren muturrerainoko bidaia / Louis Ferdinand Celine / Igela, 1992

Indiferente uzten ez duen nobela Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 1993-02-07

1950.eko abenduaren 21ean epaitu zuten Frantzian Louis Ferdinand Céline, Prousten ondoren mende honek eta Frantziak eman duen nobelagilerik onena. Naziekin kolaboratzea zen salaketa. Baina epaiketa judiziala gertatu baino hiru edo lau hilabete lehenago “Le Libertaire” egunkariak inkesta moduko bat egin zuen artisten, idazleen, argitaldarien artean. galdera sinplea zen oso: “¿Zer iruditzen zaizu Célineri egingo zaion epaiketa?”Bere aldeko asko izan zuen Célinek, kontrakoak ere bai. Eta batzuk erdiko bidean geratu ziren. Albert Camus izan zen horietakoa eta honako hitzekin defendatu zuen bere iritzia: “Nazka ematen dit justizia politikoak…, beraz pentstazen dut bakean utzi beharko luketela Céline, eta epaiketa hori bertan behera utzi. Baina antisemitismoak eta batez ere berrogeitagarren hamarkadakoak ok egiteko moduan jartzen nau”.

Oraindik ere Célineren kasua partikularra da. Urteak igaro dira hari buruzko biografia dezenteko bat argitaratu gabe. Batzuek ez diote barkatzen iraganean kolaboratzaile izana; besteei berdin zaie Célineren ideologia; “Voyage au bout de la nuit-Gauaren muturrerainoko bidea” nobela onesten dute, nobela ona delako. Beti dago hirugarren bidea. Ez da ezer ahaztu behar , baina bereiztu behar dira gizona eta idazlea. Célineren kasuan, dena dela, zaila da oso bereizketa hori. Nola uler daiteke “Voyage au bout de la nuit” idatzi zuenak era berean idaztea “Bagatelles pour un massacre”, panfleto antisemistarik gogorrena, Célineren hitzetan ” gorrotoz betetako panfletoa?. Komikoa edo paradojikoa izango zatekeen liburu hori, gaur egungo ikuspegitik begiratuta ere, II Gerratean hainbeste judutar sarraskitu izan ez balituzte, Célinek bere liburuan erabiltzen dituen argumentoak erabiliz. Céline kontresanez beterik agertzenz aigu. Mirande bezala, baina Mirande harekin alderatuz haur besoetakoa besterik ez da.

Zehaztapen horiek bazter bat utzita, esan dezadan “Gauaren muturrerainoko bidea” oso ondo itzuli duela Matías Mújikak; gaztelerazko zenbait itzulpen baino ederrago da, nire gustorako. Eta ez da liburu erraza itzultzeko. Badirudi mailukadaka dagoela idatzirik. Bere nihilismoan hizkuntza berria erabiltzen du Célinek honetan, konbentzio guztiak suntsituz, eta kaleko argot obszeno, ziniko eta lirikoa ekarriz liburura. Ez zaio edertasunik falta; ezta gordintasunik, krudelkeriarik ere.

Indiferente uzten ez duen libura dugu hau. XX mendeko literaturgintzan eredua jartzen duten horietakoa.

Azken kritikak

Zero
Aitor Zuberogoitia

Amaia Alvarez Uria

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Aiora Sampedro

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Mikel Asurmendi

Egurats zabaletako izendaezinak
Rakel Pardo Perez

Jon Jimenez

Antropozenoren nostalgia
Patxi Iturregi

Asier Urkiza

Barrengaizto
Beatrice Salvioni

Nagore Fernandez

Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Lautadako mamua
Xabier Montoia

Aiora Sampedro

Berbelitzen hiztegia
Anjel Lertxundi

Mikel Asurmendi

Haize beltza
Amaiur Epher

Jon Jimenez

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Asier Urkiza

Girgileria
Juana Dolores

Nagore Fernandez

Berlin Alerxanderplatz
Alfred Döblin

Aritz Galarraga

Teatro-lanak
Rosvita

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

Hedabideak