kritiken hemeroteka

8.522 kritika

« | »

Hauta-lanerako poemategia / Gerardo Markuleta / Erein, 1999

Zer den infernu Aingeru Epaltza / Nabarra, 2001-04

Poesia idazlearen oinazearen adierazpide. Lehen behakoan ez dirudi arras originala Gerardo Markuletak bere Hauta-lanerako poemategian egiten digun proposamenak, minaren gainean eraiki baitu idazle oñatiarrak orain artean plazaratu duen hirugarren poesia liburua.

Berbamina, lehenik. Zer nola erran, idazle ororen zorabio: izan ere / zer kanta dezake / apo soinujole eder batek / labirintoz ekibokaturiko / basurde iheslari batez?

Herrimina, bigarrenik, inguru gorrotagarri batean bizi baita poeta. Agindu zenidan herria, baby, / ez dut inon ere aurkitzen. / Zuk bidalirik nabil, / erromes galduen legez. Edota: Oi, zeinen gogaiturik nagoen / lur koldar, zahar, basati honetaz.

Eta maitemina, azkenik: Gure amodioaren / garagardo upel / presiozkoa / azkenetan dun, / bits apar hutsetan.

Liburua ez da, ordea, egilearen pairamenen zerrenda hutsa. Italo Calvinoren haritik, bizi dugun infernuaren oinazerik ez sufritzeko errezeta batzuk ere badakartza. Funtsean, bila aritzea, eta jakitea nor eta zer, infernuaren erdian, ez den infernu; eta hura iraunaraztea, eta hari lekua ematea. Mina ere ziztatzaile izaten ahal baita, akuilu.

Xedea hura izanik, poetika propio baten bila abiatu zaigu Markuleta, bere ahotsaren bila. Eta horretarako ez du bertze poeten oihartzun —erantzun— izan bertze biderik. Kanpoko batzuk —Gil de Biedma, Garcilaso, Espriu—, bertze batzuk hemengo —Atxaga, Sarrionandia, Izagirre, Aresti—, eta hango ez hemengo —Juaristi (Jon)—. Oihartzun izatean ageri da noski berezkoen Markuleta. Bertzeek erabili edo iradokitako metaforak bere aldera ekarri eta itzulipurdikatzen ditu, bere ironiaren galbahe bihurritik iraganazita, jantziz eta edukiz berriturik aurkezteko irakurleari.

Oñatiarrak ederki baitaki originaltasunaren kontua zertan den. Zertan, orobat, infernurik infernuenean izan daitezkeen ez-infernu apurrak: zoko bat —lotsarik ez duen denbora ankerrari / garaipen ttipiak ostutzeko irrikaz, / nire lorategi itzaltsu ezkutuak / ttipia behar dik—, eta maitea, zokoaren partaide: …bizirik naun, hik bizi naun, etceterarik gabe. / Eta morez tindaturiko ile xerlo batek / neke guztien gaua argitzen din. Bertzeak bertze.

Azken kritikak

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Iragan atergabea
Julen Belamuno

Asier Urkiza

Paziente isila
Alex Michaelides

Nagore Fernandez

Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa

Aritz Galarraga

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Mikel Asurmendi

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Jon Jimenez

Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak