« Bakardadeaz | Nobela-nobela »
Koioteren arrastoa / Edorta Jimenez / Susa, 2006
Topikoa baino harago Igor Estankona / Deia, 2007-02-09
Koioteren arrastoan iritsi ei ziren ipar ameriketako indiarrak lur gogor baina eskuzabal haietara. Hala kontatu zion Edorta Jimenezi paiute indiar batek euskaldunen nevada abegikorreko erreserba txiro batean:
“—Ezagutzen al duk diskurtso hori, norena da lurra, norena airea, norena ura, horiek ez dira gureak, beraz ezin dira saldu, ezta ere erosi? Diotenez, gu kontinente honetara duela milaka urte iritsi gintuan. Asiatik. Bering itsasartea igarota. Baina badakik nork gidatu gintuen honaino? Koiotek.
“—Alaskan ba al da koioterik? —motz ebaki nion.
“—Gure tradizioak halaxe ziok; koioteak ekarri zituela gizakiak gure mundura. Agian koiotearekin azken etapa egin zian gizakiak —barre egin zuten biek—, lehenagoko etapetan beste animalia batzuek egin zitean gidarena.”
Halaxe doa Koioteren arrastoaren irakurtaldia: kronika ederrak ameriketen bihotzaz, bihotzgabetutako inperio handiaren arima zaharraz. Mundakako idazleak probetxu ona atera zion Ameriketako Estatu Batuetatik egindako bidaiari. 2002tik 2005era bitartean Kalifornia, Nevada, Idaho zein Coloradon ikusitakoak —eta, inoiz, soilik barruntatutakoak, imajinatutakoak— dakartza liburu honetara. Disimulatu gura luke Jimenezek, baina nostalgia apur bat nabaritzen zaio Koioteren arrastoa honi, AEBetan nagusi izan den ideologiak inguruko guztia birrintzeko duen gaitasunak txunditu eta tristatu egiten baitu idazlea. Hondarrak biltzera eta suntsitutakoa ikustera garamatza.
Eta, suntsipen horren erdian, erlijioei buruzko gogoeta ere egiten du. Jaungoikoak zipristindutako kontakizunak ere badira, erlijioak pozoitutako kontinente bateko istorioak. Bibliari egindako erreferentziak daude han eta hemen, naufragoaren ohol ustelari egindako omenaldi moduan.
Edorta Jimenezek basamortuko lehortasunaz edo hara eroritako ur-tanta batetik sortutako landarearen zurtoinaren xamurtasunaz hitz egin dezake. Koioteren arrastoan lodi hitz egiten digu. Grabe. Elegantzia handiarekin, baina ezkor. Mundakako idazle handiaren beste lezio bat iruditu zait. Bere lumaren mila oihartzunen sinpletasuna gozatu gura nuen beste behin.
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera