« Lan baratza | Frantziako Iraultzan »
Berbondo / Jon Arego / Labayru, 2004
Munduaren behe-lainoa Igor Estankona / Deia, 2005-03-15
Ibilbide gora-beheratsua daukan arren, Labayru Ikastegiaren Galburua sorta haize freskoa izan ohi da, edo ur freskoa, udan sortzen den uhar baten antzera desagertzen da eta, gero. Bizkaieraren hezurdura sendoaren mami literarioa dira oraindik Galburu hauek, dena dela. Miren Agur Meabe edo Jon Arretxe eurak ere sakeleko liburuon bitartez ezagutu genituen askok. Oraingoan Jon Arego gaitzizen sentimenduzkoa —erroei lotutakoa, baserriari atxikitakoa— darabilen Andres Urrutiaren “Berbondo” sailkaezina iritsi zaigu bide beretsutik, euskalkiaren goroldioak ibilian kentzen direla frogatuz beste behin, baina baita mendebaldeko euskaran idatzita dagoela ahaztu araziz ere tarteka, hizkuntzaren korronte gozoetan nahasten baitira lekuan lekuko berbakuneak, zelan erabili jakinez gero.
Mitoa eta errealitatea batzen diren estadio batetik osteratxoa egin du Urrutiak liburu honetan. Hala gertatu ote zen ere ez dakigun haurtzaro lurruntsutik itzuli berria balitz bezala deskribatzen ditu kostaldeko bazterrak, eta Urdaibaia bezala igotzen da, apurka-apurka, giza kondizioaren inguruko gogoetetara: nor gara gu, zein da gure lurraldea, ze bide egin du hizkuntzak, nortzuk ari dira noren kontra gudan, zerk ematen ote du zoriona…
“Berbondo” ez da garai edo leku jakin batera doan bidea. Aroen oihartzunen gainean sortu eta birsortu ari den halako hari atenporal eta txirikordatu batek ematen die ipuinei batasun itxura, nahiz eta narrazio hauetako batzuk solte argitaratu ziren “Idatz & Mintz” aldizkarian. Nola umezaroan nahasten eta elkarrekin urtzen diren saiakuntza eta tabua, hala nahasten eta urtzen dira elkarrekin ezinezkoa eta izan zitekeena “Berbondo”ko lurralde literarioan. Urmael geldi batera ez hurbiltzeko haur bati kontatzen zaizkion irudipenezko ipuinen xalotasunaren atzean gordetzen baita beste galdera nagusi hori: kontalariak ere ez al du, zelanbait, mamarroan sinesten? Jakinminaren eta beldurraren gaineko narrazioak begitandu zizkigu liburuko gehienak hortaz, naif-ukitu batez emanak ia denak, artifizioz biluzik, eta modu primitiboan. Irudien eta pasarteen soiltasunak eta berezkotasunak, ordea, antinaturalismotik sano hur egonagatik, ez du deuseztatzen baizik eta sosegatzen, jabaltzen, kontakizun hauen bertuterik handiena den gauzen gaineko gogoeta sakona.
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Jon Jimenez
Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide
Paloma Rodriguez-Miñambres
Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga
Mikel Asurmendi
Iragan atergabea
Julen Belamuno
Asier Urkiza
Paziente isila
Alex Michaelides
Nagore Fernandez
Eromenaren laudorioa
Erasmo Rotterdamgoa
Aritz Galarraga
Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola
Mikel Asurmendi
Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga
Jon Jimenez
Amaieratik hasi
Naia Torrealdai Mandaluniz
Amaia Alvarez Uria
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Aitor Francos
Urrats galduen hotsa
Luis Garde
Jose Luis Padron
Simulakro bat
Leire Ugadi
Ibon Egaña
Bigarren sexua
Simone de Beauvoir
Mikel Asurmendi