kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Berbondo / Jon Arego / Labayru, 2004

Munduaren behe-lainoa Igor Estankona / Deia, 2005-03-15

Ibilbide gora-beheratsua daukan arren, Labayru Ikastegiaren Galburua sorta haize freskoa izan ohi da, edo ur freskoa, udan sortzen den uhar baten antzera desagertzen da eta, gero. Bizkaieraren hezurdura sendoaren mami literarioa dira oraindik Galburu hauek, dena dela. Miren Agur Meabe edo Jon Arretxe eurak ere sakeleko liburuon bitartez ezagutu genituen askok. Oraingoan Jon Arego gaitzizen sentimenduzkoa —erroei lotutakoa, baserriari atxikitakoa— darabilen Andres Urrutiaren “Berbondo” sailkaezina iritsi zaigu bide beretsutik, euskalkiaren goroldioak ibilian kentzen direla frogatuz beste behin, baina baita mendebaldeko euskaran idatzita dagoela ahaztu araziz ere tarteka, hizkuntzaren korronte gozoetan nahasten baitira lekuan lekuko berbakuneak, zelan erabili jakinez gero.

Mitoa eta errealitatea batzen diren estadio batetik osteratxoa egin du Urrutiak liburu honetan. Hala gertatu ote zen ere ez dakigun haurtzaro lurruntsutik itzuli berria balitz bezala deskribatzen ditu kostaldeko bazterrak, eta Urdaibaia bezala igotzen da, apurka-apurka, giza kondizioaren inguruko gogoetetara: nor gara gu, zein da gure lurraldea, ze bide egin du hizkuntzak, nortzuk ari dira noren kontra gudan, zerk ematen ote du zoriona…

“Berbondo” ez da garai edo leku jakin batera doan bidea. Aroen oihartzunen gainean sortu eta birsortu ari den halako hari atenporal eta txirikordatu batek ematen die ipuinei batasun itxura, nahiz eta narrazio hauetako batzuk solte argitaratu ziren “Idatz & Mintz” aldizkarian. Nola umezaroan nahasten eta elkarrekin urtzen diren saiakuntza eta tabua, hala nahasten eta urtzen dira elkarrekin ezinezkoa eta izan zitekeena “Berbondo”ko lurralde literarioan. Urmael geldi batera ez hurbiltzeko haur bati kontatzen zaizkion irudipenezko ipuinen xalotasunaren atzean gordetzen baita beste galdera nagusi hori: kontalariak ere ez al du, zelanbait, mamarroan sinesten? Jakinminaren eta beldurraren gaineko narrazioak begitandu zizkigu liburuko gehienak hortaz, naif-ukitu batez emanak ia denak, artifizioz biluzik, eta modu primitiboan. Irudien eta pasarteen soiltasunak eta berezkotasunak, ordea, antinaturalismotik sano hur egonagatik, ez du deuseztatzen baizik eta sosegatzen, jabaltzen, kontakizun hauen bertuterik handiena den gauzen gaineko gogoeta sakona.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak