« Itsasoak eta beste | Bizitzeko negua »
Fikzioaren izterrak / Ur Apalategi / Susa, 2010
Fikzioaren izterrak Asier Sarasua / Eibartik, 2015-10-28
Orain 3-4 urte irakurri nuen (gustura), eta Eibarko irakurle-talderako berrirakurri aurtengo udaberrian (bigarrenez ere gustura). Orduan hartutako ohar azkar batzuk topatu ditut, eta hona dakartzat, larregi findu barik.
Ur Apalategiren azken sormen-lana, nahiz eta honezkero 5 urte badituen. 2011. urteko Euskadi Saria irabazi zuen.
Idazleak eta literatur mundua protagonista dituzten 7 ipuin. Ia denak 1. pertsonan idatzita, eta idazleak (edo kritikari / ikerlari literarioak) protagonista dituztenak. Guztiek literatura dute hari edo muin, baina batzuetan badirudi aitzakia/dekoratua besterik ez dela gai hori, benetan bikote-harremanak kontatzeko. Gehienetan bikote hautsiak dira, traizioak, heriotzak edo historiak banatutakoak.
Ipuinen errezeta? gertuko errealitatea, parodia, umorea, amaierako txiribueltak, metaliteratura… Tarteka, Iban Zalduaren estiloa gogoratu didate (zientzia fikziotik eta musikatik falta).
Euskal literatura munduaren tripak erakusten dizkigu Apalategik (idazleak berak ondo ezagutzen dituenak, antza): enbidiak, ezinikusiak, egoak, tira-bira eta azpijokoak… eta baita ere, zein historia literario laburra daukagun, zelako txarrak diren euskal liburu asko, zein zaila (eta garrantzitsua) den gaztelaniara itzultzea… Mundu literario jaso eta dotorea oso lurtar bihurtzen du, barregarri utzi arte, tarteka. Zirikada pertsonalak ere bat baino gehiago daudela ematen du, baina azkenengo ipuinean bakarrik aipatzen ditu izen-abizenez benetako pertsonaiak.
Zazpi ipuinak, labur-labur:
1.- “Azken fandangoa”. Euskal idazle eta kritikari/ikerlariren bidaia Argentinara. Belaunaldien arteko tira-birak. Luzexko.
2.- “Gutun bi posteritateari”. Gustatu zait. Fikzioaren eta errealitatearen arteko harremanaz. Idazle baten plan rokanboleskoa ospea lortzeko. Euskal literaturaren historiaren kronika azidoa egiten du bide batez.
3.- “Epaimahaia”. Euskadi sarien finalean girotuta. Azpijokoak, tirabirak, ezinikusiak…
4.- “Ergatibu”. Ironia handiz, euskaldunok askotan izaten ditugun sentimendu aitorrezinez trufatzen da. Muturrera eramanez, baina bidean egia batzuk utzita. Irrifarre maltzurrez irakurtzekoa.
5.- “Beste bizitza”. Idazlea beti biziko baita bere lanetan, eta idazlanak beti utziko baitu nolabaiteko marka inguruan. Landuena, egituraz eta estiloz. Hau asko gustatu zait.
6.- “Urrezko Vespa”. Esango nuke ez dudala guztiz ulertu, daitort (eta ez naiz bakarra izan).
7.- “Bernardo et Ramon”. Hau ere gustatu zait. Izen-abizenak ipintzen dituen ipuin bakarra. Protagonista bera ere Ur dela lirudike. Gazte euskalduna sakrifikatzeko prest, euskal literaturaren eta Saizarbitoriaren izenean.
Maskara baten aitortza
Yukio Mishima
Ibai Atutxa Ordeñana
Emakume gaiztoak
Marilar Aleixandre
Jon Jimenez
Baserria (h)uz(s)ten
Oskar Gaztelu Bilbao
Maddi Galdos Areta
Animalia domestikoak
Esti Martinez
Irati Majuelo
Ni ez naiz hamalau
Karlos Linazasoro
Hasier Rekondo
Ura saltoka
Juan Kruz Igerabide
Jon Martin-Etxebeste
Oso latza izan da
Xabier Mendiguren Elizegi
Mikel Asurmendi
Su festak
Jon Urzelai Urbieta
Jon Jimenez
Azpimarrak
Nerea Balda
Paloma Rodriguez-Miñambres
Su festak
Jon Urzelai Urbieta
Eneko Barberena
Arrain hezur bat eztarrian
Olatz Mitxelena
Ibon Egaña
Lurraz beste
Garazi Arrula Ruiz
Mikel Asurmendi
Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte
Jon Jimenez
Cayo Hueso
Oihane Amantegi Uriarte
Mikel Asurmendi