« Trama ahulegia | Neguko bidaiaria »
Bost idazle Hasier Etxeberriarekin berbetan / Hasier Etxeberria / Alberdania, 2002
Galdera-erantzunen ekarpena Amagoia Iban / Euskaldunon Egunkaria, 2002-09-14
Kale egiteko beldur handirik gabe esan dezakegu Hasier Etxeberriak elkarrizketa batzuk egin eta irakurri dituela, liburu honetako bost idazleak elkarrizketatu aurretik. Xume askoa da arrazoia: norbaitengana bere barruak neurri batean agertu ditzan eskatuz zoazenean, norbait horren gaineko zenbat eta gehiago jakin, orduan eta galdera zehatzagoak eta argigarriagoak egiteko (eta erantzunak jasotzeko) aukera izan dezakezu. Eta elkarrizketa liburu bat da, bistan da, Bost idazle hau. Nork-zer-non-noiz-zergatik formulatik abiatua delako eta elkarrizketaren formula erabiltzen duelako, hasteko. Horregatik iruditu zaigu, azken urteotan hamaika elkarrizketa eta idazkitan Bernardo Atxagari, Koldo Izagirreri, Anjel Lertxundiri, Ramon Saizarbitoriari eta Joseba Sarrionandiari usaindu-edo dizkiogun zenbait barne kezken bilduma irakurri dugula, bost idazleon erantzunak aletzean. Kezka horiek lehendik ezagutzen ez dituenak, berriz, aurrekari, inguru eta egoera jakin batzuetan hazi eta bizi diren idazle boskote batek urteetan eraiki duen diskurtso sozial, politiko, kultural eta pertsonalaren gaur egungo azalpena aurkituko du Bost idazle honetan. Lan handia hartu dute, zinez, elkarrizketatzaileak eta elkarrizketatuek, eta eskertzekoa da, gurean gutxitan egiten baitira halakoak zoritxarrez.
Autopsia eta erraiak
Nahiago izan du Hasier Etxeberriak sortzaile bakoitzaren obraren banan-banako autopsia beharrean, sortzaile horiek euskal kulturaren eta herriaren autopsia egin, eta euren lana agerian utzitako erraietan koka dezaten; eta horrexek hartu ditu testuan orrialde gehienak, bakoitzaren obraren zertzeladak guztiz ezabatuta geratu ez diren arren. Idazlea-komunitatea binomioak nabari hartzen duela tokia liburuan, alegia, eta horretan sakondu nahia ere igartzen zaiola Elgoibarren sortutakoari. Izan ere, iruditu zaigu, elkarrizketatzailea kazetaria izateaz gain idazlea ere badenez, bera ere bere barne kezken abanikoa zabalduz joan zaigula, bere buruhausteak bost sortzaile miretsiekin konpartituz. Liburuaren hitzaurrean idatziriko hitzotan, zehaztasun osoz adierazten du Etxeberriak bere planteamendua: “Bakoitzari egindako elkarrizketa luze, bakar eta nekagarri batean laburbildu nahi izan dira nire jakin-mina eta euren bosten esan-gogoa. Metodo zurruna, akaso, baina horixe erabili dugu. Hitz eginikoen artean, enbor nagusia literatura dukezu. Ez bakarra, hala ere”.
Galdetegi mistoa
Helburua lortu ahal izateko, galdetegi mistoa erabili du Hasier Etxeberriak. Batetik, egile bakoitzaren ibilbideari egokitutako galderak prestatu ditu. Eta, bestetik, badira bost idazleei errepikatu dizkien galderak ere: literaturara hurbiltzeko nondik norakoak; literatura euskaraz egiteko erabakiaren jatorria; euren jardunari azken (eta datozen) hamarkadetako euskal gizartean aurkitu dioten zentzua; euren sortzaile jardunak eguneroko beste jardun batzuekin duen lotura; gure literaturaren egoera eta etorkizuna… Aspalditik nabarmentzen diren sortzaile batzuen soslaia eguneratzen digu, neurri batean, Etxeberriaren elkarrizketa liburu honek.
Aukera eder bat ere bada, gainera, euskal literaturako bost izen garrantzitsu hauen ibilbidean faktore komunak ezagutzeko. Idaztea eta euskararen hedapena ahalbidetzea, bostek izan zuten kezka hastapenetatik. Sintomatikoa da, halaber, elizak euren heziketan izandako eragina. Eta norbere eta besteren lanak plazaratzeko guztiek erakutsi duten grina. Eta idazteko beharra, nola ez, beren ahotsa eraikitzeko grina.
Liburu honetako bost idazle protagonisten hitzek, finean, literaturaz kanpoko eta barruko kezken zerrendatxo arrazoitu bat proposatzen digute. Bide batez, euren obraren eta euren diskurtsoaren artean dauden paralelismoak eta ez paralelismoak agertzen dizkigute. Irakurleoi, berriz, gure liburu eta egile maiteenen eta gure mamuen arteko loturetan arakatzeko aukera ematen digu. Esan dugu: halako lan gehiago behar dugu.
Zero
Aitor Zuberogoitia
Amaia Alvarez Uria
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Aiora Sampedro
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Mikel Asurmendi
Egurats zabaletako izendaezinak
Rakel Pardo Perez
Jon Jimenez
Antropozenoren nostalgia
Patxi Iturregi
Asier Urkiza
Barrengaizto
Beatrice Salvioni
Nagore Fernandez
Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Lautadako mamua
Xabier Montoia
Aiora Sampedro
Berbelitzen hiztegia
Anjel Lertxundi
Mikel Asurmendi
Haize beltza
Amaiur Epher
Jon Jimenez
Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola
Asier Urkiza
Girgileria
Juana Dolores
Nagore Fernandez
Berlin Alerxanderplatz
Alfred Döblin
Aritz Galarraga
Teatro-lanak
Rosvita
Amaia Alvarez Uria