kritiken hemeroteka

8.475 kritika

« | »

Adio / Bitoriano Gandiaga / Elkar, 2004

Adiorik ez? Igor Estankona / Deia, 2005-02-22

Gero arte baizik, esan ohi da, baina Bitoriano Gandiagaren hil-ondoko liburu honek lasai doanaren hain lerro xume eta naturalak opatzen dizkigu, non datorren moduan hartu behar baita. Joxe Azurmendiren hitzaurre bikainean aurkituko ditu irakurleak liburu honen genesiari buruzko datu gehiago, baina printzipalak bi dira: zehatz bukatutako lana da, prest utzitakoa, eta “bizitzaren errepaso” sosegatua egiten du poetak bertan. Arratsalde zapore ekidin ezinezko bat dauka poemategi honek, hasierako piezetan iradoki eta irakurketa osoan utziko ez zaituena, irakurle. Gauzen izatea miretsiko duzu beste behin Gandiagarekin, baina prismaren kolorea arean aldatuz. Miretsi ere, zauden lekutik miretsiko duzu errealitatea, bidaia ez baita poesiaren lurraldera, baizik eta poesiaren hegoekin norbere barru-barrura.

Bere gorputz nekatua haurtzaroko auzuneetatik itzuli berria balitz bezala, alfa eta omegak topo egiten dute “Adio” honetan, nahastu egiten dira Gandiaga izan dena eta heriotzan bihurtu dena: bihotza beterik ingurukoari zurtuta begira egon den umea. Eragiteko baino hausnartzeko liburuak idatzi izan ditu beti Gandiagak, baina oraingoan, emozio moderatu baten ondorioz edo, deskribapenak apur bat harago doaz, kamustutako eta leundutako hitzen artetik erantzun zorrotzak —egundo lehenengoz, erantzunak— barruntatuko balitu legez: “Nik ikusi nuena/ ez du bestek,/ nik ikusi nuen era berean,/ ikusiko”.

Gandiagaren sotiltasuna obsesio baten egokitzapena da, hizkuntza mundura makurtzeko ahaleginaren emaitza. Batzutan onomatopeia soila agertu gurago du, hotsa deskribatu beharrean. Beste batzutan aldaketak deitoratu baino gurago du bere moldagaiztasuna onartu eta, finean, gizakiaren artegatasuna munduari egotzi ordez nahiago du bere barruan bilatu eta bere gain hartu. Lasaitasun berberarekin begiratzen die zuhaixkaren orriei edo hiriaren argiei hegazkineko leihotik, baina berak badaki denbora badoala —eta era berean gelditu gabe aritu dela— eta azken batean Nabarnizko bere jendeari ikasi ziona dela aldean daraman guztia, eta ez da gutxi. Egia anitz bat gordetzen duen laburpen bat da hori. Bitoriano Gandiaga aberatsa izan zen: “Mendiko isiltasuna esaten da beti, eta egia da, baina mendikoa isiltasun berezi bat da, gauza harrigarriz bete-beterik”.

Azken kritikak

Zero
Aitor Zuberogoitia

Amaia Alvarez Uria

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Aiora Sampedro

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Mikel Asurmendi

Egurats zabaletako izendaezinak
Rakel Pardo Perez

Jon Jimenez

Antropozenoren nostalgia
Patxi Iturregi

Asier Urkiza

Barrengaizto
Beatrice Salvioni

Nagore Fernandez

Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Lautadako mamua
Xabier Montoia

Aiora Sampedro

Berbelitzen hiztegia
Anjel Lertxundi

Mikel Asurmendi

Haize beltza
Amaiur Epher

Jon Jimenez

Coca-Cola bat zurekin
Beñat Sarasola

Asier Urkiza

Girgileria
Juana Dolores

Nagore Fernandez

Berlin Alerxanderplatz
Alfred Döblin

Aritz Galarraga

Teatro-lanak
Rosvita

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

2024(e)ko apirila

Hedabideak