« Carvalho eta Lanbas, aurrez aurre | Zapata pila! »
Galbahea / Gotzon Barandiaran / Susa, 2024
Galbahea Maite Lopez Las Heras / kmk.gipuzkoa.eus, 2024-09
Gotzon Barandiaranen azken poema-liburua galbahe bat da bere horretan. Poema guztiak bahean sartu, eta apurka-apurka ezkutuko nahiz isildutako hainbat errealitate sare gainean agerian uzten ditu puntu eta komarik gabeko olerkietatik. Letra guztiak xeheak dira, hizkera bera bezain, itzulinguru handirik gabeko poema zuzenetan, herriarengana heltzeko kantak direlako akaso.
Poetaren kezkak bizi den garaiko herrikideenak ere izan daitezke, herria denok egiten dugulako, eta herriak hormarik gabeko etxe bat izan beharko lukeelako. Nortasuna, ordea, denborak irakasten digun zerbait da, askotan zer ez garen zerrendatzean esaten baitugu nor garen. Garai honen likidotasunak parean daukagunari so egiteke bizitzea ahalbidetzen du, baita oroimenik gabe aurrera egitea ere. Halarik ere, ez garela dena ahazteko nahikoa biziko errepikatzen du hainbat poematan, belaunaldi hitzaren hainbat definizio eman eta abiapuntua berriz xerkatzea izan ote daitekeen galdetzeaz bat. Eta belaunaldien arteko desberdintasunak eragindako arrakalan ernetzen ikusten ditu ohituren eta gustuen hazi berriak, baita euskararen eta euskal herriaren bilakaera garaikidea ere.
Humanitatea hezkuntzatik erauzten ari diren gizarte honetan, hitza bera galbahetik pasatzeko beharra sumatu du Barandiaranek, hitza eta bizitza errimatzeko kasu. Baina norberak bere galbahea izan beharko luke hitzak ondo aukeratzeko ez ezik norbere bizitzari errepasoa egiteko ere, eta, finean, nor den jakiteko. Baina, tamalez, sarritan heriotzaren beharra dugu geure bizitza galbahetzeko, edo heriotzak, geure bizitzaz eta inguratzen gaituenaz jabetzeko. Heriotzek bizirik dirautenean, minez uzten dute bizirik geratzen dena, eta min horretatik abiatzen da poeta, hain zuzen, amari egindako gorazarre baten bitartez, ama eta emakume guztiengana heda daitekeen paisaiarantz.
Galbahe kolektibo batean sartzen ditu egileak denok osatzen gaituzten aleak, itzalik gabekorik ez baita inor; eta sakonago aritzeko elkarri begiratzeko garrantziaz dihardu eta baita maitasunari eustekoaz ere. Zaintza baita, azken batean, elkarbizitza egokiro bermatzen duen bide nagusia. Galbahe horren oralekua herabea dela baieztatzen du, eta batez ere duina.
Migrazioa, heriotzak, sarraskia, izurria, politika, herria, genozidioa, larrialdi klimatikoa, soldata arrakala, emezidioa, amama, parentesia, etorkizuna, herritarrak, haurrak eta pertsonak dira, besteak beste, baheak irentsi gabe utzi dituen aleak. Eta oroimenaren arrastoen iraunkortasun zalantzatia.
Kontzientzia kolektibo baten aldeko poesia egin du Larrabetzuko poetak olerki-sorta honen bitartez; eta, azken buruan, irtenbide bakarra maitasuna dela ohartuko da irakurlea. Halaber, bidean aurrera egin behar dugula diosku, pauso horiekin atzera joan ahal izateko.
Twist
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Detaile xume bat
Adania Shibli
Jon Jimenez
Antzerkiaren labirintoan I
Ander Lipus
Amaia Alvarez Uria
Galbahea
Gotzon Barandiaran
Maite Lopez Las Heras
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Jon Jimenez
Uztapide eta Xalbador
Pako Aristi
Mikel Asurmendi
Barkamena existituko balitz bezala
Mariana Travacio
Jon Jimenez
Monogamoak
Iñigo Astiz
Paloma Rodriguez-Miñambres
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Joxe Aldasoro
Lanbroa
Pello Lizarralde
Mikel Asurmendi
Sorginak, emaginak eta erizainak
Barbara Ehrenreich / Deirdre English
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Mikel Asurmendi
Gerezi-denbora
Montserrat Roig
Amaia Alvarez Uria
Presbiziak lagundu omen digu
Edu Zelaieta
Mikel Asurmendi