« Anormaltasuna | “Arroz urez” idazten hasi eta “arrotz hitzez” amaitu »

Erle langileen amodioak / Aleksandra Kollontai (Aroa Uharte) / Erein / Igela, 2020

Eta maitasunaren iraultza? Irati Majuelo / Berria, 2021-03-14

Iaz ekarri zituen argitara Literatura Unibertsala sail oparoak Aleksandra Kollontai iraultzaile ezagunaren hiru ipuin. Obra literarioa ez da boltxebikearen lanik ezagunena izanen idatzi zituen artikulu eta saiakera politikoen aldean, eta are gutxiago Errusiar Iraultzan zein ondorengo gizarte komunistaren eraikuntzan izan zuen parte hartzea aintzat izanik. Gainera, literatur lanok isilpean geratu ziren 1927tik aurrera, bere saiakera teorikoak ere hauspotzeari utzi ziotenean. Alabaina, idaztea maite zuen betidanik eta herritarrengana iristeko zuen potentzialitateaz jakitun, iraultzarekiko kezka eta miresmenak islatu nahi izan zituen literaturaren bidez, Kollontaik ideien idazle izan nahi baitzuen.

Amodioa hiru belaunalditan, Ahizpak eta Vasilisa Malygina ipuinek iraultzailearen konbikzio nagusiak biltzen dituzte. Amodioa da istorioen ardatza hirurotan, baina garaiko maitasun eleberrien kontrara, maitasun ezinezkoei edota ezkontza-adulterioei ihesi, sentimendu horren jatorria eta ibilbide ezin igarrizkoak aztertzeko erabiltzen du Kollontaik literatura. Maita daiteke pertsona bat baino gehiago aldi berean? Sexurik izan daiteke maitemindu gabe? Gailen dakioke ahizpatasuna gizonekiko maitasunari? Sor daiteke kamaraden artean parez pareko amodiorik? Zer egin bihotzak eta idealek bat egiten ez dutenean? Ehun urte aurretik idatzi zituen Kollontaik gaurkotasunez zipriztindurik dauden narrazioak.

Lehen bi ipuinak laburragoak dira, idealismotik gertuago daude, eta ondorioz, helburu didaktikoagoa nabari zaie. Bi-biek errepikatzen duten egiturak ere, aholku kutsua iradokitzen du: kargu garrantzitsua duen emakume bati beste baten eskaria iristen zaio, gutun edo bilera modura, maitasunak edo gizonarekiko duen harremanak sorturiko arazo bati irtenbidea elkarrekin topatzeko. Hala, istorio bat beste baten barnean kontatuaz, emakumearen oinazeak azaltzen dira, izan familiako emakumeek maitasuna ulertzeko dituzten era desberdinengatik, izan senarrak kamaradari errespetua galdu diolako. Emakume berriaren eta moral komunistaren ideiak azaleratuko dira, garaiko beldurrak, tradizioak eta kamaraden arteko parekidetasun nahiak adieraziz, betiere testuinguruan iraultzaren suhartasuna, lanaren zama edota politika ekonomiko berrien zabalpena daudelarik.

Hirugarren ipuina eleberri labur bat da, aurrekoek baino konplexutasun handiagoa duena traman zein pertsonaien ezaugarritzean. Izan ere, Vasilisa Malygina-n kontraesanei heltzen die Kollontaik: nola egin ihes maitasun erromantikoaren sustraiei Iraultza bete-betean? Hala, aurreko idealizazioetatik urrunduta, jeloskortasunak eta posesioak, gezurrak eta gutxiespenak ugaritzen dira kamaraden artean, izan beharko lukeenaren eta ez denaren arteko tentsioa erakutsiz. Ideal komunisten eta sentimenduen arteko gatazkak gidatzen du ipuina, bai maitasunari dagokionez, bai Iraultza garatzeko ezintasunei erreferentzia eginez: burokratizazioa, handinahikeria, emakumeen eta gizonen arteko botere harreman geroz eta agerikoagoak…

Amaitzeko, errusieratik itzulpen bikaina egin du Aroa Uhartek, estiloaren ñabardurak eta erregistro aldaketak originaltasun handiz ebatzi baititu, eta hizkera gertukoa baina zaindua lortu. Hitzaurreak zein oin-oharrek ere liburuari osotasuna ematen diote, eta itzultzailearen lanari beste garrantzi bat ematen.