kritiken hemeroteka

8.485 kritika

« | »

Poeta gazte bati idatziak / Rainer María Rilke (Patxi Salaberri) / Jakin, 2002

Poesia zertan den Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2003-03-02

Maitea dut Rainer María Rilke, oso maitea. “Duinoko Eresiak”, 1922an idatzia, joan den hogeigarren mendeak gure altxor izpiritualean utzi duen poesia liburu handienetakoa dugu, handiena ez bada. “Aingeru oro da izugarria”. Behin eta berriro irakurtzen dut, behin eta berriro gozatzen naiz liburuan ageri diren hitzez. “Isuri etengabeak berarekin daramatza adinak oro”. Poesia idatzi zuen batez ere, baina baditu poesia izanik ere, bertso-lerroetara errenditzen ez diren testuak, haratago doazenak. Tartean “Pragako errelatoak”, oso gazterik idatzitako liburua: “Liburu hau iragana da guztiz. Jaioterria eta haurtzaroa —biak oso urrutikoak— dira oinarrian. Gaur ez nuke hala idatziko, eta beraz ez nukeen sekula idatziko. Baina idatzi nuen garaian beharrezkoa zitzaidan. Maitea egin zitzaidan erdi ahantzia nuena; iraganetik maite duguna soilik gordetzen baitugu. Eta bizitakoa oro nahi dugu”.

“Poeta gazte bati idatziak” 1903an argitaratu zuen. Bertan Kappus poetagaiarekin bost urtez luzatu zen gutun trukaketaren ondorioa da. Baina, gutun trukaketa hori baliatu zuen Rilkek arteari buruz, poesiari buruz, sortze-lanari buruz pentsatzen zuena idazteko. Eta denborarekin poesiari buruzko testurik sendoen eta erakargarrien bilakatu da. “Inork ezin dizu aholkurik eskaini, ez lagundu, inork ez. Bide bakarra duzu. Sar zaitez zure baitan”. Izan ere, poesiak bere bidea du, barnetik kanpora, barnean sortzen baita poesia, barnean hazten eta garatzen, barnean aurkitzen behar dituen hitzak, eta gero kanpoan, txori baten modura hegan egiten du. Rilkek oso ondo ezagutzen zuen sortze-prozesua zertan zen. Urte bat lehenago ezagutu baitzuen Rodin eskultorea. Adiskideaz gainera, Rilke eskultorearen idazkari bihurtu zen. Harekin ikasi zuen, edo borobildu zuen behintzat, arteari buru zuen ideia eta ideia hori teoria sendo bihurtu zen. Dena dela, paisaiari buruz idatzitako testuak-eta, ederrak badira arren, ez dira oso ezagunak. Eta artea egiteko, artista izateko azken finean, bizitza jartzen zuen oinarrian. Bizitza baitzitzaion poesiaren gakoa.

Azken kritikak

Dolu-egunerokoa
Roland Barthes

Asier Urkiza

Guardasol gorria
Lutxo Egia

Nagore Fernandez

Zero
Aitor Zuberogoitia

Jon Jimenez

Hezur berriak
Ane Labaka Mayoz

Paloma Rodriguez-Miñambres

Simulakro bat
Leire Ugadi

Mikel Asurmendi

Ezinezkoaren alde
Iñigo Martinez Peña

Mikel Asurmendi

Haize beltza
Amaiur Epher

Asier Urkiza

31 ipuin
Anton Txekhov

Aritz Galarraga

Odolaren matxinadak
Miren Guilló

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren Elizegi

Joxe Aldasoro

Zero
Aitor Zuberogoitia

Amaia Alvarez Uria

Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga

Aiora Sampedro

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Mikel Asurmendi

Egurats zabaletako izendaezinak
Rakel Pardo Perez

Jon Jimenez

Artxiboa

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

2024(e)ko ekaina

2024(e)ko maiatza

Hedabideak