« SPrako tranbia | Azalaren hutsa »
Poeta gazte bati idatziak / Rainer María Rilke (Patxi Salaberri) / Jakin, 2002
Poesia zertan den Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2003-03-02
Maitea dut Rainer María Rilke, oso maitea. “Duinoko Eresiak”, 1922an idatzia, joan den hogeigarren mendeak gure altxor izpiritualean utzi duen poesia liburu handienetakoa dugu, handiena ez bada. “Aingeru oro da izugarria”. Behin eta berriro irakurtzen dut, behin eta berriro gozatzen naiz liburuan ageri diren hitzez. “Isuri etengabeak berarekin daramatza adinak oro”. Poesia idatzi zuen batez ere, baina baditu poesia izanik ere, bertso-lerroetara errenditzen ez diren testuak, haratago doazenak. Tartean “Pragako errelatoak”, oso gazterik idatzitako liburua: “Liburu hau iragana da guztiz. Jaioterria eta haurtzaroa —biak oso urrutikoak— dira oinarrian. Gaur ez nuke hala idatziko, eta beraz ez nukeen sekula idatziko. Baina idatzi nuen garaian beharrezkoa zitzaidan. Maitea egin zitzaidan erdi ahantzia nuena; iraganetik maite duguna soilik gordetzen baitugu. Eta bizitakoa oro nahi dugu”.
“Poeta gazte bati idatziak” 1903an argitaratu zuen. Bertan Kappus poetagaiarekin bost urtez luzatu zen gutun trukaketaren ondorioa da. Baina, gutun trukaketa hori baliatu zuen Rilkek arteari buruz, poesiari buruz, sortze-lanari buruz pentsatzen zuena idazteko. Eta denborarekin poesiari buruzko testurik sendoen eta erakargarrien bilakatu da. “Inork ezin dizu aholkurik eskaini, ez lagundu, inork ez. Bide bakarra duzu. Sar zaitez zure baitan”. Izan ere, poesiak bere bidea du, barnetik kanpora, barnean sortzen baita poesia, barnean hazten eta garatzen, barnean aurkitzen behar dituen hitzak, eta gero kanpoan, txori baten modura hegan egiten du. Rilkek oso ondo ezagutzen zuen sortze-prozesua zertan zen. Urte bat lehenago ezagutu baitzuen Rodin eskultorea. Adiskideaz gainera, Rilke eskultorearen idazkari bihurtu zen. Harekin ikasi zuen, edo borobildu zuen behintzat, arteari buru zuen ideia eta ideia hori teoria sendo bihurtu zen. Dena dela, paisaiari buruz idatzitako testuak-eta, ederrak badira arren, ez dira oso ezagunak. Eta artea egiteko, artista izateko azken finean, bizitza jartzen zuen oinarrian. Bizitza baitzitzaion poesiaren gakoa.
Zuzi iraxegia
Amaia Alvarez Uria
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
O.ten gaztaroa neurtitzetan
Arnaud Oihenart
Gorka Bereziartua Mitxelena
Ez-izan
Jon K. Sanchez
Aiora Sampedro
Pleibak
Miren Amuriza
Jon Jimenez
Ehun zaldi trostan
Ainhoa Urien
Asier Urkiza
Oroi garen oro
Beatriz Chivite
Nagore Fernandez
Jakintzaren arbola
Pio Baroja
Aritz Galarraga
Antropozenoaren nostalgia
Patxi Iturregi
Hasier Rekondo
Francesco Pasqualeren bosgarren arima
Unai Elorriaga
Mikel Asurmendi
Baden Verboten
Iker Aranberri
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ezer ez dago utzi nuen lekuan
Itziar Otegi
Mikel Asurmendi
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez