« SPrako tranbia | Azalaren hutsa »
Poeta gazte bati idatziak / Rainer María Rilke (Patxi Salaberri) / Jakin, 2002
Poesia zertan den Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2003-03-02
Maitea dut Rainer María Rilke, oso maitea. “Duinoko Eresiak”, 1922an idatzia, joan den hogeigarren mendeak gure altxor izpiritualean utzi duen poesia liburu handienetakoa dugu, handiena ez bada. “Aingeru oro da izugarria”. Behin eta berriro irakurtzen dut, behin eta berriro gozatzen naiz liburuan ageri diren hitzez. “Isuri etengabeak berarekin daramatza adinak oro”. Poesia idatzi zuen batez ere, baina baditu poesia izanik ere, bertso-lerroetara errenditzen ez diren testuak, haratago doazenak. Tartean “Pragako errelatoak”, oso gazterik idatzitako liburua: “Liburu hau iragana da guztiz. Jaioterria eta haurtzaroa —biak oso urrutikoak— dira oinarrian. Gaur ez nuke hala idatziko, eta beraz ez nukeen sekula idatziko. Baina idatzi nuen garaian beharrezkoa zitzaidan. Maitea egin zitzaidan erdi ahantzia nuena; iraganetik maite duguna soilik gordetzen baitugu. Eta bizitakoa oro nahi dugu”.
“Poeta gazte bati idatziak” 1903an argitaratu zuen. Bertan Kappus poetagaiarekin bost urtez luzatu zen gutun trukaketaren ondorioa da. Baina, gutun trukaketa hori baliatu zuen Rilkek arteari buruz, poesiari buruz, sortze-lanari buruz pentsatzen zuena idazteko. Eta denborarekin poesiari buruzko testurik sendoen eta erakargarrien bilakatu da. “Inork ezin dizu aholkurik eskaini, ez lagundu, inork ez. Bide bakarra duzu. Sar zaitez zure baitan”. Izan ere, poesiak bere bidea du, barnetik kanpora, barnean sortzen baita poesia, barnean hazten eta garatzen, barnean aurkitzen behar dituen hitzak, eta gero kanpoan, txori baten modura hegan egiten du. Rilkek oso ondo ezagutzen zuen sortze-prozesua zertan zen. Urte bat lehenago ezagutu baitzuen Rodin eskultorea. Adiskideaz gainera, Rilke eskultorearen idazkari bihurtu zen. Harekin ikasi zuen, edo borobildu zuen behintzat, arteari buru zuen ideia eta ideia hori teoria sendo bihurtu zen. Dena dela, paisaiari buruz idatzitako testuak-eta, ederrak badira arren, ez dira oso ezagunak. Eta artea egiteko, artista izateko azken finean, bizitza jartzen zuen oinarrian. Bizitza baitzitzaion poesiaren gakoa.
Dolu-egunerokoa
Roland Barthes
Asier Urkiza
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Nagore Fernandez
Zero
Aitor Zuberogoitia
Jon Jimenez
Hezur berriak
Ane Labaka Mayoz
Paloma Rodriguez-Miñambres
Simulakro bat
Leire Ugadi
Mikel Asurmendi
Ezinezkoaren alde
Iñigo Martinez Peña
Mikel Asurmendi
Haize beltza
Amaiur Epher
Asier Urkiza
31 ipuin
Anton Txekhov
Aritz Galarraga
Odolaren matxinadak
Miren Guilló
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren Elizegi
Joxe Aldasoro
Zero
Aitor Zuberogoitia
Amaia Alvarez Uria
Oihaneko ipuinak
Horacio Quiroga
Aiora Sampedro
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Mikel Asurmendi