kritiken hemeroteka

8.528 kritika

« | »

Mentura dugun artean / Anjel Lertxundi / Alberdania, 2001

Plazeraren plazera Juan Kruz Igerabide / 111 aldizkaria, 2015-07

Literaturara hurbiltzeko modu berezia izaten du idazleak, literaturaz, sormenaz, idaztearen barne-trikimailuez nahiz ideia-munduez diharduenean, literaturaz bigarren bueltan gozatzeko aukera bitxia eskaintzen dio irakurleari, artearen emozioari berriro sakatzeko parada.

Anjel Lertxundi bere ibilbidearen hasieratik ari da literaturarekin batera gogoeta literarioa zein humanistikoa jorratzen; liburuz liburu eta liburuen inguruan umotuz joan da euskarari buruzko ikerketa bizi eta eskarmentuzkoa, eta horrekin batera bere buruari etengabe galdetu dio zertan ari den, zerk daraman literaturaren ilun-argietan barneratzera, inoiz ere muzin egin gabe bizitzari, bizi-etikari eta gizartearen aurreko jarrera zailei, garai zailetan jardun baita. Bidean utzi dizkigu, harri-koxkor arrastogile gisa, Gaurko literatura (1986), Letrak kalekantoitik (1996), Gogoa zubi, Eskarmentuaren paperak (2010), besteak beste, etenik gabeko jardun eutsian.

Mentura dugun artean gogoeta-liburu bat da, noski, baina gogoetaz harago doa. Literaturaren plazeraren plazera dastatzen da lehen orrietatik. Egileak liburuez nola gozatu duen adierazteko beste liburu gozagarri bat dakarkigu; estilo ugariez nola gozatu duen adierazteko, estilo-jardun gozagarria eskaintzen dio irakurleari. Literaturaz aritu, literatura eginez. Oso liburu pertsonala da, literaturaren eta bizitzaren arnasa bere baitatik baitatorkio, oso bere eta, hein berean, oso unibertsal. Bere kuttuneko liburutegi batean zehar garamatza. Izan ere, “Liburutegi pertsonal oro bizitza baten egitasmoa eta ispilua da: agerian daude jabearen ametsak eta desioak; haren ahulezien erradiografia egiten du, haren hezibideak dauzkan hutsune izugarriak salatzen ditu. Eta, batez ere, jakituriaren ateak zabal ditzakeen jakin-minaren neurria ematen du”.

Liburuak argitaratuz egiten den ibilbide literarioaren azpian, ohar, zirriborro, irakurketa, azpimarratze, ikertze, iruzkintze, eztabaidatze ugari dago, nolabaiteko putzu handi ezkutu bat. Iceberg baten antza hartzen du, eta irakurle saiatuak liburu bat irakurri eta atsegin duenean jakin-minez galdetzen dio bere buruari zer putzutatik edan ote duen idazleak; gustatuko litzaioke berari ere putzu horretan murgiltzea, ur hori idazlearekin partekatzea. Arrastoa uzten dizuten liburu horiek irakurtzean, halako irudipen bat geratzen zaizu: idazleak badakiela zuk ez dakizun zerbait, oso bitxi preziatu bat gorderik duela, urrezko iturri edo putzu batetik edaten duela, eta zeuk ere nahiko zenuke iturri horretatik zuzenean edan; izan ere, literaturak irakurleari gozamena eskaintzearekin batera halako egarri bat ere sortzen baitio, halako frustrazio-punttu bat: ezagutu nahi lukeen mundu baten ispilua eskaintzen dio, baina ez dio uzten ispiluaren beste aldera igarotzen, nola igaro baitzen Alizia. “Nabokovek, eleberri bat idazten amaitu orduko, desagerrarazi egiten omen zituen eleberria prestatu eta idazterakoan baliatutako liburu guztiak. Bada gurean, guztiz kontrako bide batetik, Lizardik Tolosan omen zeukan liburutegiaren labur arruntagatik Bihotz-begietan labur arruntzat juzkatu zuenik: ez zuen kontuan hartu 36ko gerra hasi zenean, Lizardiren alargunak Oria ibaira bota omen zituela liburu gehienak; arrunkeriaren salatzaileak edo ez zekien datua edo ez zitzaion datua aintzat hartzea komeni, Lizardiren poesiari buruz zeukan a prioria hondoratzen baitzion horrek. Nik ezagutzen ditudan liburutegietatik, Barojarena da argigarriena idazlearen nondik norakoak ulertzeko. Hala ere, egingo nuke Itzean ere arrasto garrantzitsu asko falta dela Baroja ulertzeko: ikasle-garaiko liburuak, bidean galdu zituenak, irakurri izanaren lotsaz ezkutatutakoak…”.

Azken kritikak

Izena eta izana
Jon Gerediaga

Asier Urkiza

Amok
Stefan Zweig

Nagore Fernandez

Auzo madarikatua
Felix Urabayen

Jon Jimenez

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Amaia Alvarez Uria

Olatuak sutzen direnean
Haritz Larrañaga

Joxe Aldasoro

Bisita
Mikel Pagadi

Mikel Asurmendi

Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell

Asier Urkiza

Eresia
Goiatz Labandibar

Nagore Fernandez

Carmilla
Joseph Sheridan Le Fanu

Paloma Rodriguez-Miñambres

Borrero txiki bat
Xabier Mendiguren

Mikel Asurmendi

Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain

Jon Jimenez

Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala-Sa

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Profilak (Mugetan barrena)
Amaia Iturbide

Paloma Rodriguez-Miñambres

Paradisuaren kanpoko aldeak
Bernardo Atxaga

Mikel Asurmendi

Artxiboa

2025(e)ko ekaina

2025(e)ko maiatza

2025(e)ko apirila

2025(e)ko martxoa

2025(e)ko otsaila

2025(e)ko urtarrila

2024(e)ko abendua

2024(e)ko azaroa

2024(e)ko urria

2024(e)ko iraila

2024(e)ko abuztua

2024(e)ko uztaila

Hedabideak