« Norbera gizartean | Askatasunaren motorra »
Zorion perfektua / Anjel Lertxundi / Alberdania, 2002
Zorion perfektua Rikardo Arregi Diaz de Heredia / El Periódico de Alava, 2003-04-09
Izenburu eder eta izugarri horrekin argitaratu du Anjel Lertxundik (Orio, 1948) bere azken nobela Alberdania argitaletxean. Hamasei bat urteko neska bat pianoa ikasten ari da eta Schumannen pieza bat, Zorion perfektua hain zuzen, gelditzen zaio behin eta berriro galdurik eskuetan, zorion perfektua helezina bailitzan. Bi eskuen artean ohikoa den oreka aldatzen da eta neskak ezin dio aurre egin aldaketa horri. Beste aldaketa gogorrago bat zain dauka kalean pianoaren erresumatik kanpo, zeren atentatu baten, hilketa baten lekuko izango baita. Urte batzuk geroago neskak, emakumeak hobeto esan, gogoratzen du hilketa hura, garai hura, egun hura, hirurak etengabe berpizten baitira bere kontzientziaren baitan.
Izenburutik beretik erakargarria egin zait liburua. Guztiontzako desiragarria omen den ideia hori, zorion perfektuarena, infernu baten ataria izan baitaiteke azken finean. Pertiren aipu bat dakar Lertxundiren nobelak hasieran: “Kontzientzarik ez bagenu, animalia huts ginateke, zorion perfektu halako baten jabe”. Wyslawa Szymborska poeta poloniarraren beste aipu bat etorri zait berehala burura: “Kontzientzia garbi eta lasaia aberekeriaren lehen sintoma da”. Agian gogoratu behar da Schumannen pieza hori Haurtzaroko eszenak deituriko bildumaren zati bat dela eta, beraz, zorion perfektu hori bakar-bakarrik haurtzaroan ezagutu ahal dutela agian gizon-emakumeek. Etikaz arduratzen da nobela, jarrera moralez. Haurtzaroko zorion perfektua utziko du nobelaren protagonistak eta, bat-batean, errealitatearen ankerra agertuko zaio begi aurrean, bere kontzientziaren bakardade mingotsa dastatuko du.
Gutaz ere arduratzen da nobela, agian batez ere gutaz arduratzen da nobela; guztion tranpak, txikiak zein handiak, agerian daude bere gordinean, bere ezdeusean ere. “Nola bizi?” galdetzen zuen Szymborskak poema batean. Nobelaren protagonistak horixe kontatzen digu, nola bizi izan den azken hamabost urteetan atentatuaren lekuko izan zenetik, nola izan zaion posible bizitzea, nola egokitu bizitza. Gutariko bakoitzak ere galdera bera, galdera xalo bera, egiten dio bere buruari: Nola bizi?
Anjel Lertxundiren aurreko nobelak irakurri dituenak aldaketak ikusiko ditu honetan agian idazlearen estiloan, baina aldaketa horiek ez dakit nik noraino diren oso funtsezkoak zeren sakonean Lertxundiren idazkera iradokitzailea, garbia eta aberatsa nobela honetan ere nabarmena baita. Lertxundiren liburuak ezagutzen ez dituztenek orain daukate aukera euskal idazle handienetariko baten lanaz gozatzeko. Gure arazoez, gure gizarteaz, gure jarrerez hitz egiten die nobela honek gure kontzientziei, literaturak bakarrik dakien bezala, apal baina sendo.
Nobela bat da, fikzio bat besterik ez, baina argi dago aspaldidanik fikzioan errealitate gehiago egon daitekela politikan baino.
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera