kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Uda betea / Aritz Gorrotxategi / Elkar, 2021

Umotasunaren fruituak Hasier Rekondo / Deia, 2022-05-07

Aritz Gorrotxategik (Donostia, 1975) narratiban eta zutabegintzan saiakera sendoak burutu arren, niretzat, gauza guztien gainetik poeta dugu. Uda betea (Elkar, 2022) azken entrega honekin denboraren igaroak eta ahots landuak, esperientziez eta irakurketez blai, eskaintzen duten sakontasun distiratsua eskaini baitigu poesia-irakurle gosetuoi. “Inork ezin du itsasoa agortu, agortuko gara gu lehenago”. Agortze prozesu horretan, zer hoberik apetazko bidaideekin ibili bidaia ludiko eta existentzialaren aztarnak uztea baino? Liburua arras atsegina baitugu zentzurik zabalenean. Bizitzaren garraztasuna arintze aldera liburu onak, lagunak, laztanak, eta ardoa aukeratzen baititu Gorrotxategik, ba al da aukera hoberik denboraren iraganaren aurrean?

Izan ere, liburu honek badu ahots poetiko horren eta ahots horren atzean dagoen gizakiaren garapenaren testigantza emateko grina. Hortaz, bidaia literarioa, turistikoa eta kulturala, hirurotatik asko baitago poemarioan, arras inportanteak dira Gorrotxategirentzat. ‘Pentsamenduaren Poesia’ delakoaren ingurumarietan bildutako zenbait lagun poetarekin izandako esperientzien zipriztinak agertuko dira, “Batasun mota asko daude, / baina, azkenaldian, / gutxik betetzen naute, / lagunarte honek / bezainbeste”; horrez gain, irakurketen zein artelanen bidez egindako beste lagunarte batek ehunduko ditu poemon hezurdurak: Antonio Machado, Cesare Pavese, Heraklito, Homero, Platon, Rilke, Sophia de Mello, Holan, Chillida, Virgilio, Axular, Camus, etab.

Seigarren poesia liburua du honako hau Gorrotxategik, niretzat gorenena duela zenbait urte kaleratutako Zaldi hustuak (Erein, 2007) izan arren, apika nire poesia apetak gehiago egokitzen direlako liburu haren hermetikotasun esanguratsuarekin, oraingo honetan lerro argia eta fina baliatu ditu donostiarrak. “Sexua aldatu du neguak, / eta uda bihurtu da. / Iragaz ditzagun hildakoak, / eta ardo gorri gisa edan / kendu ziguten guztia: / ez da berriz itzuliko”. Himnoa lehen poema horretan, eta nolabait liburuan zehar, Heraklitoren eta Epikuroren aztarnak nonahi dira, poeta zerbait baldin bada orain dastatzearen aldeko profeta baitugu, jakin dakigun arren poetak ez dituela batere gustuko profetak, gure ingurukoak batez ere. “Bi indarren arteko lehia / iragarri zuen Heraklitok, / aurkarien arteko tentsioa, / borroka etengabea. Aurreraka doa gezia, / atzeraka, berriz, arkua”.

Arestian aipatu itsasoak presentzia erabatekoa du liburu osoan zehar, esan dezakegu uda bete horretan gailentzen den bakarra itsasoa dela, itsasoa existentziaren metafora gisa, eta haren erakarpen kasik irrazionala nagusitzen baita poetaren begiradan. John Cheever-ek ere erabili igerilariaren figura profitatuz, Otoitza 2 azken poemak zenbait gako eskaintzen dizkigu. “Pareko uhartea du helburu, / ez besterik. Hor hasten da, / hor da bukatzen, bere sinesmena / enigma labur baten belar moztu berrian”. Izan ere, itsasoa, nia, eta bizitza enigmatikoak ez balira, poesiak eta existentziak ez lukete inongo garrantzirik. Eta horrela balitz, lagun poetekin topa egitea besterik ez litzaiguke geratuko.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak