« Ederraren gogorraren haluzinagarria | Esku-azpiak »
Udaberria sutan / Joxemari Iturralde / Pamiela, 2021
Ia ehun ehun Jon Martin-Etxebeste / El Correo, 2021-07-10
Bizitzan irabazitako eskarmentuaren zuntzak horizontalean kokatu, eta munduari begiratzeko modu poetikoaren hariak bertikalean; ehun horrekin osatua dago liburu hau. Gainazal zabaleko eta lodiera fineko ia ehun haiku bildu ditu Iturraldek. Maisuaren irakaspenak biltzen ditu Pamielak. Soldadutza egiten ari zenean (1973) hasi zen tolosarra haikuak idazten, eta mila pasatxo idatzitakoa da. Hemen kaleratu duena haien antologia bat da.
Ezinegona ederra izan daitekeelako adibide, hona bi pieza: “Urperatuko/ den itsasontzia da/ohea gauez” eta “Euria ari du/zerbait kontatu nahi dit/ eta ez dakit zer”. Halako haikuetan ez da nabari haikuen estutasun metrikoa (5/7/5 silaba), perfekzioa urratzen duten lurrin sintetizatuak dira. Beste batzuetan, meritua, poema klasikoen ideiak tolesteko trebezian dago: “Lainorik bada/ begiak itxi behar/ dena ikusteko”. Azken esaldi hori bera aplika dakieke liburuko haikuei: esaldi xalo bakoitzaren atzean ezkutaturik dagon paisaia irudikatzera jolastu beharko du irakurleak. Iraganarekiko malenkonia bat sumatzen da zenbait aletan eta idazleari zahartzaroak sortzen dion deserosotasunaz idazten dute enarek lerro-artean. Haikuetako asko paradoxak dira: udaren etorreran neguarekin amets egiten duen pertsonarena, gauez muxukatzen den eguzki-lorearena, leihoaz bestalde topatzen duen erlearena.. Zenbait haikuk jolasaren, etsipenaren edo gogoeta sakon baten forma hartuko dute irakurleak ematen dion interpretazioaren arabera: “Maitale berri/bat nahi duzu gauero/ ez naiz ni inoiz”. Haikua bere txandaren zain dagoen maitalearen paperean irudikatu dezakete irakurle gazteenek, desio konplitu gabearen esperoan. Zaharragoek bikotekide finkoa izatearen ondorioz sortu daitezkeen desio erreprimituen ihesbide mentala izango dute buruan. Irakurleak osatuko du liburua; eta liburuak, irekitzen den bakoitzean, bere burua berridazteko konpromisoa hartzen du.
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Asier Urkiza
Barbaro iraun
Louisa Yousfi
Amaia Alvarez Uria
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Aiora Sampedro
Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson
Irati Majuelo
Itzulerak
Miren Agur Meabe
Aiora Sampedro
...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo
Jon Jimenez
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Asier Urkiza
Hitzak palmondo
Silvia Federici
Nagore Fernandez
Altxa, hildakoak
Fred Vargas
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels
Aritz Galarraga
Maitasun kapitala
Karmele Jaio
Mikel Asurmendi
Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro
Paloma Rodriguez-Miñambres
Jausiz
Alain Mendizabal Diaz
Maddi Galdos Areta
Hiriak eta urteak
Xabier Montoia
Irati Majuelo