susa | literatur emailuak | literaturaren zubitegia | euskarari ekarriak | armiarma | klasikoak | aldizkarien gordailua | basquepoetry | ipuina.eus | ganbila.eus

« Sol III-tik | Gabriel Arestiren oihartzunak Jon Benitoren artefaktu emozionalean »

Goseak janak / Idurre Eskisabel Larrañaga / Susa, 2018

Amaren zama, alabaren jana Mikel Asurmendi / argia.eus, 2019-06-07

“Batzuetan, bizitza gorpuzten zaio…”, poeta honi. Nekea gailentzen zaio eta Atsedena hartzen du tarteka. Ama da eta goseak janak bizi ditu. Arlo guztiak menperatzen ditu: soziala —politikoa, beraz— eta kulturala. Teoriaz fisika ere bai, horixe zailagoa izaki, arlo hori bere fisikoari dagokionean. Hartara, zientzialariari —fisikariari— poeta erne zaio.

Goseak janak lau ataletan emana heldu zaigu:

Bezpera, dio lehenak: Edenean bizi zen, arbolatik jaitsi zen, jolasa zena jokoa bihurtu zuen sugearen miztoak kitzikatua, eta Harrezkero Bezpera-ren bila dabil. Amaren begirasuna agortuz joan zitzaion, baita errealitateaz beste egiteko parada agortu ere. Bizitza bitan zatitu zaio engoitik: Okatu Aurrekoa (OA) eta Okatu Ondorengoa (OO).

Ondorioa: zatidurak ez dira beti(ra)koak, zatidurak bizi gaitu.

Poeta OOtik OAra itzultzen da tarteka. Ez zen haur berezia izan. Guztiek bezala, jainko izan nahi zuen —berak jainkosa—. Eta denek bezala, bere jomuga aurki ezagutu zuen, baita kristalezko sabaia aurki jo ere. Sugearen pozoia baina, barnean darama, ezin jomugarik gabe bizi, eta kontsolamenduaren bila dabil —“kontsoladorearen”, dio berak—: “Jainkotzearen txutea ordezkatzeko metadona”. Horra Madona!

Maria! Maria! Maria! Aukeran Maria baino, Garbia baino, Lizuna nahiago berak. Lezioa ikasita gorpuztu bidean abiatu zen. Gorpuztea baina ez da zeregin samurra. Haragia ordez, okela izan zuen bere grazia, zama. Espiritu ernetu ezean, zama. —gorputza arima bihurtzea hirutasun santuaren grazia izaki—. Aitak zuen errua —aita, semea eta espiritu santua—. Ahots izan nahi zuen, mintzo izan ere. Ezin baina.

Alabaina, horri esker akaso —Gorpu poeman— poeta egin zaigu haurra: “Plazer betez nintzateke gorputz, gorputz eta gorpu hain hurbil ez baleude, gorputzak ahotsik baleuka”. Fisikariari poeta erne zaio, “min eta mintz” ditu ardura. Hurbil omen daude. Poeta xerka ari da: “Mintzoa dugu bide, mintzoa horma”.

Poesia mailu bat da. Berak Altzairu-zkoa du ingudea: Mintzoarekin josi du mintza. Bezpera posiblea delakoan, poesian xerkatzen du abaroa. Inurri suiziden artean, gose zital batek jana, hainbatetan. Goseak esnatzen du, erlaitzen —poesiaren— magalera, otseme bilakatua, beregaina da orduan, bere gorputzaren jabe. Lurrarekin bat egiten du, inurriak legez, Goiztiririk gabe, bezperarik barik, elorri arantzak bere ezker ukabila odoleztaturik, argi-azkorri nahi du, argiak itsutzeraino.

Hemen nauzue, dio bigarrenak. Sexu Bristada batez agurtu gaitu, agortu du emeak gosea. Bere burua jaterainoko saioa da. Goseak janak bizi du. Bizkarroiak. OA eta OOen mespretxuz. Hasiera poeman, poetaren gabeziak jalgi dira berriz ere. “Elur maluta batek hasi zuen glaziazioa”. Hala ere Sinesten dut, dio: “Zugan naizenean, nigan zarenean”. Mamy blue-k kontsolatzen du: urdin, urdin, urdin (o, mutxurdin). Blue, blue blue (oh, mamy blue).

Entzun: labeko erlojuan 00:00 delarik ari zaigu poeta, zero eremuan. Poeta ama da. Alaba du bizi iturri. Ama da, “mistol usaina eskuetan, patata tortilarena adatsean, izardia bular artean… (…) beti arrastaka poltsa, egunerokatsunaren aingura, bizimoduaren containerra du zama”. Amaren zamak. Inurriei begira doa, lur usaina du bere izerdiak.

Txoriak txori ez da kanta bera alabarenean. Ama eta aita ere —alabaren aita, hots— kontsolatu beharrean ari dira. Umeak ez du Laboaren kanta gurasoek bezala ulertu, antza. Desira-k bizi du poeta. Biluzik, beldur, nahiak eta itxaropenak erantzia behar du alabaren aita, —alabaren aitona ote?—. Zalantza-k jana bizi da, zalantzari bazka ematen poeta.

Beila, dio bigarrenak. Beila guztiek dute biharamuna, beraz, bezpera. Ihesa guztiek muga dute, beren azalpena, alegia. Itzulerako bidean ere, ihesa dago: “Non hasi ote zen zurea, amaitu ote den nirea?”.

Pavlov eta biok: Pavlovek hezi zizkion zangoak… Baina hankak arindu ahala, odola okela egin zaio, erraiak zama. Atzokoa itzuliko dion biharraren atzetik segitzen du poetak. Alize du gogoan erne. Edeneko sugea esnatzen zaio hesteetan, batzuetan. Mendekuak bizi du. Okaldiak elikatzen du: OAk OO. OOk OA. Hestegorrian gora erraldoi egiten da: epel, ustel, ubel. Blue blue blue. Mamy blue. Koherentzia-z bizi da. Bai ote? Mozorroak. Mozorroak eta zomorroak —mamutxak eta inurriak—.

Bestiarioak: ni-aren gose aseezina. Mari eta Amona. Mateo txistu-k bizi du poeta. Mugarik gabeko ihesa. Bere buruaren Autoerretratua egin du (autoa da, ez hautua). Zoriona merkataritzagunean errebelatu zaio. Zoriona morrontza da, alabaina. Pitzadura. Bere buru-gorputzei eusteko epika dosi baten bila dabil, bere derrotak estaltzeko. Autoironia hautatu du. Atzo umea zen, gaur atso da. Badaki, eta ez da gutxi. Kateme dela egiten du amets. Hezigaitz. Zorua behar du. Segurtasun ematen dion zorua, inurriak legez.

Goizean, dio laugarrenak. Edurnezuriren amarenak. Hortxe sekretua. Edurnezuri mitoa zela diotso lagun psikologoak —poetak baina, beregaina izanen bada, ez du psikologo behar. Ama, ama zen. Ama: norberarenarekin nahasten zen gorputza. Alaba eta semei emaniko gorputza, bihotza, burua. Ama: alaba eta semeak besterik ez ezen hirutasun santua. Eta bera ere, ama poeta, alaba batean erditu da. Alta, bera ere, Edurnezuri-ren ama da. Batzuetan.

Batzuetan atsedena hartzen du eta bizitza gorpuzten zaio.

Post Postak:

— 1970 Beasain. 1970-2020: 50 aurki. Aurkia eta ifrentzua. Idurre de iure. Eskisabel & Larrañaga. Ezki eta sabel. Larrain eta haga. Marrubia eta inurria.

— Goseak janak: lau ataletan emana. Haragitzen ari den gorputz okelakoa. Poeta, prosaikoa aldian, hitz laukoa batzuetan.

— Arbolatik jaitsia: haur, nerabe, gazte, heldua. 30 urte eta lau aro nor eraikitzeko. Beste 50 gorputza, burua, sena eta arima harmonizatzeko. Heldua inoiz ez.

— Hitz lauko labirintoan abiatua eta ele kiribilean biribildua. Lauza eta laua. Kiribila eta bihurria. Inurria. Goseak egina, haragia gorpuztu ezina, arimaren mina.

— Idurre: goseak jandako marrubia. Inurriak jandako gerezia.

— Liburuaren azaleko inurriak eta bere bisaia A. L. P.-ren grazia dira. Zer dio aitak? Alabaren aitak.

— Poetak labeko 00:00 denean idazten du. Irakurle honek 06:00an. Décalage