kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Ipuin batean bezala / Joan Mari Irigoien / Elkar, 2002

Garai txarrak ipuinetarako Gotzon Hermosilla / Egunero, 2003-04-26

Joan Mari Irigoien oparo datorkigu azken aldion. 2000. urtean Lur bat haratago erraldoia (hitzaren esanahirik beteenean) plazaratu zuen, eta, geroztik, poesia liburu bat (Letra txikiaz bada ere, Elkarlanean, 2002) eta hemen hizpide dugun Ipuin batean bezala eleberria kaleratu ditu. Oparotasuna ez dago oso ondo ikusia euskal letren mundutxoan, berriki Xabier Mendigurenek salatu duenez. Badirudi asko idazteak txarto idaztea dakarrela ezinbestean, batzuen aburuz. Aurreiritzi txatxua, txatxurik izatekotan; gaur egungo euskal literaturaren panoraman idazle askok frogatu dute asko eta ondo idaztea ez direla bateraezinak. Gehiago esatera ere ausartuko ginateke: lanean etengabe jardutea da idazle batek sasoian egoteko duen bide bakarra, eta egungo gure idazlerik onenak emankorrenak ene badira, salbuespenak salbuespen. Horra hor baieztapen potoloa, horrelakoak gustuko dituztenentzat.

Ipuin batean bezala irakurri duten hainbat lagunekin hitz egin dut (gehien-gehienak, Irigoienen zale amorratuak), eta guztiei gustatu zaie. Liburuaren zenbait pasarte irakurriz negar egin duenik ere ezagutzen dut. Nik, ordea, ezin gauza bera esan, eta gehiengoaren iritziaren kontra paratzeak beldur pixka bat ematen du, baina beti pentsatu dut literatura (munduko gauza gehienak bezala) guztiz subjektiboa dela, eta irakurle batentzat baliorik gabekoa dena guztiz baliagarri suerta daitekeela beste irakurle askorentzat. Beraz, iruzkin hau irakurle soil baten iritzi xumea besterik ez da, eta horrela hartu behar da. Zuetako askok, ausaz, topatuko du eleberri honetan non gozatu eta zertaz ase.

Amodioaren indarra

Amodio istorio bat kontatzen digu Irigoienek, Sara eta Anderren arteko amodioa, alegia. Sara drogaren zulo beltzean erori ostean bizipoza berreskuratu ezinik dabilen neska da; Ander, aldiz, Sararen medikua, hartaz maiteminduko dena. Amodioaren loriak (Lou Reedek esango lukeen moduan) galdurik eta alderrai dabiltzan bi arima horiek salbatuko ditu, hiesaren mamuak euren ibilbidea zapuztu arte. Baina amodioa oztopo guztiak baino indartsuagoa da, eta heriotza bera ere gaindi dezake: hori izango litzateke nobela honetatik ateratzen den ondorioa.

Drogarena arazo korapilatsua da, eta ez dut uste horretan Irigoienek asmatu duenik. Sara zainak zulatzen hasten da orduko bere mutil-lagun drogazalearen gainbeheraldia ikusita, eta haren patua beretzat ere nahi duelako; sentitzen dut, baina azalpen hori topikoa eta sinesgaitza begitantzen zait. Hortik aurrera, Sarak drogan barna egindako ibilbidea ostentzen zaio irakurleari. Horren azalpena liburuan bertan topatzen dugu, bi pertsonaia nagusien ahotan: drogaren infernua ezin da azaldu, norbere larruan bizi ezean ezin da ulertu. Beraz, alferrikakoa da azalpenetan luzatzea. Baina hori izan beharko luke, nire iritziz, idazlearen lana: norbere larruan bizi ez dena ulertzen laguntzea. Eta nobelak porrot egiten du horretan.

Irigoienek ederto ezagutzen du bere ofizioa, eta liburuan badago pasarte gogoangarri ugari, barna lehen aipatutako hutsuneek dezente zamatzen dute istorioaren garapena. Eta uste dut horren atzean sumatzen den kutsu moralista urruna eta irensteko gogorra egingo zaiola irakurle mota jakin bati.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak