kritiken hemeroteka

8.280 kritika

« | »

Hausturak / Jokin Muñoz / Alberdania, 1995

Hausturak Txema Arinas / uberan.eus, 2019-04-15

Bost liburu izugarri onak idatzi ditu eta nire uste apal zein guztiz subjetiboan euskarazko idazlerik onenetariko bat omen dugu Jokin Muñoz. Subjetiboa bai, badakit nik Saizarbitoria apartekoa dela, Linazasoro izugarri estimatzen dut, Urretabizkaia ezinbesteko ahotsa zait eta Atxaga dugu ikur, noski; baina, subjetiboa naizen aldetik Muñozena bai dela taiuzko obra bat, bada idatzizko ahots peto-peto bat, edo beharbada bazuena, aspalditik Muñozen berririk ez baitago. Zer dela eta? Auskalo! Areago, 2004ko Euskadi Saria Bizia lo ipuin sorta benetan zoragarriarengatik edota 2008ko Premio Nacional de la Crítica Antzararen bidean nobela mardul eta txit mamitsuarengatik jasoak ere, nik uste dut Muñoz ez dela euskalgintzako intelligentsiak behar bezainbeste goraipatua edo gutxienez estimatua izan gure artean, eta beldur naiz heteredoxoegia izateagatik izan den. Agian euskal letrena oso esparru txikia eta pribatua delako, hots, gure Jokin nolabaiteko euskal kanon batekin bat ez datorrelako, hau da Bernardo eta Kirmenen kanon hain estimatu, hedatu eta batez ere hedabideek etengabe sustatuarekin batez ere. Zein kanonetaz ari naiz? Bada, euskaldun idazle ustez abertzale baina aldi berean ere ez oso sutsuarena, lantzean behin euskal gauzekin apurtxo bat kritikoa, baina ez gehiegi eta batez ere inoiz ez gordin, baina betiere eta nolabait euskal kulturaren bozeramailearena egiteko prest, hots, haren abertzale/euskaltasunarengatik atzerrian/Espainian gaitzestua/errefusatua izateko ez bezainbeste behintzat, edo bestela esanda ere, Susakoek edo Txalapartakoek sustatzen dituztenak baino abertzale txepel edo makalagoak. Aurreiritziak aurreiritzi, baietz ba, baditudala, aitortzen dut, Jokinen Izurkiz Bernardoren Obaba baino hamaika bider atseginago, aberatsago, ausartago dut, batez ere ezeren eredu edo ikurrik izan nahi ez duen aldetik. Badirudi Jokin Muñozen obrak bere bide propioa egin duela euskal literaturaren estereotipo guztien kontra, hau da, idazle peto-petoa dela eta bere literatura behar bezain bakarra. Izan ere, Muñoz dugu handinahi handiko idazlea zentzurik onenean, hau da, hori euskal letretan posible baldin bada delako kanonaren ezaugarri jator eta “euskonanistak” jorratzeke. Gauzak horela, eta haren azken liburua, Antzararen bidean, 208ko urtekoa dela aintzat hartuta, nola ez galdetu gure buruari zer dela eta ez duen hain aspalditik libururik argiratu, idazteari behin betiko utzi al dion, beharbada bere idazteko gogoa 2008ko krisialdiaren erruz pikutara edo joan zen argitaletxearekin batera ere joan zitzaiolako, arazo pertsonalik ote, baita, eta bai, berez maltzurra den galdera, euskal literaturan bera bezalako idazle benetan heterodoxo eta batik bat saiatu batentzat lekurik dagoen ere, hori edo euskaraz idaztea zinez merezi ote zaion bere lana hain aparta, eskerga, ausarta izanda, euskaraz gero eta gutxiago irakurtzen duten/dioten lau katuendako.

Azken kritikak

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Zakur zaunkak
Iñaki Irazu

Hasier Rekondo

Bufalo guztiak
Juanra Madariaga

Paloma Rodriguez-Miñambres

Independentzien eguzkiak
Ahmadou Kourouma

Jon Jimenez

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Asier Urkiza

Zirriborroak eta gero
Askoren artean

Amaia Alvarez Uria

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak