kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Fakirraren ahotsa / Harkaitz Cano / Susa, 2018

Elkarrekin abesteko kantua Ibon Egaña / Deia, 2019-01-05

Duela dozena bat urteko hitzaldi batean entzun genion Harkaitz Canori euskal idazleek ez zutela jakin izan Gernikaren neurriko erreferente sinboliko konpartituak sortzen, eta euren zeregina behar lukeela zenbait gertaera traumatikoren inguruko erreferente partekatu horiek sortzea. Gerora etorri zen Twist, eta orain Fakirraren ahotsa, biak ere ardura kolektibo eta artistiko horri erantzuten dioten lanak, geure historia garaikidearen gainean erreferente afektibo eta estetikoak sortzeko ahaleginak. Ardura ez ezik erruduntasun kolektibo bat eta haren erredentzioa ere badago Fakirraren ahotsa-ren oinarrian, Imanol abeslariaren biografia fikziora eramateko hautuan.

Hezur-haragizko pertsonaren biografiaren lerro nagusiak bere horretan mantendu ditu Canok, Imanolekiko enpatia eta fideltasuna bilatu nahirik agian, eta beraz nobelatzeak ez dakar trama edo intriga nobeleskoa gehitzerik. Asko du katartikotik Imanolen bizitzako pasarte ezagun eta esanguratsuenak bikain nobelatuta irakurtzeak (Yoyes/Arakisen hilketaren kontakizun hunkigarria, ondorengo boikota eta amaierako bakardadea…); ez dakit, ordea, pertsonarekiko fideltasuna muga ere ez ote den nobelarentzat, pertsonaiaren beste bizi-atal ugarik ez baitute hainbesteko intentsitaterik, eta haiei eusteak hein batean nobelari abiada hartzea eragotzi egiten diote.

Besterik da nobelatzeak Imanolen biografiari eransten diona: batetik, pertsonaiaren beraren argi-itzalak, ñabardurak eta kontraesanak (politikoak, artistikoak, pertsonalak), Imanol Lurgain pertsonaia literario garatu eta sendo bilakatzen dutenak; narraziotik abiatuta nobelak egiten dituen hausnarketa eta digresio orotarikoak bestetik, Canoren etxeko marka direnak. Musikaren eta artearen ingurukoak ugari (Beluna jazz ere etorri zait batzuetan gogora), baina baita giza-harremanen, gai sozio-politikoen edo heriotzaren ingurukoak ere. Nik neuk ez dut berdin gozatu pasarte guztien irakurketan (musikari edo arteari buruzko zenbaiti dibertimenduaren traza handiegia hartu diet), baina aurkitu ditut bizitzaren inguruko gogoeta ia aforistiko eder askoak ere.

Pertsonaia baten ahotsaren bilaketa da eleberriaren motorra, baina nobelaren beraren ahotsak asko du kolektibotik. Ez soilik Imanolenarekin batera Euskal Herriko 40 urtetako historiaren errepasoa egiten delako, edo sekundario-sare aberats eta ondo garatuak istorio partikularra kolektibizatzen laguntzen dutelako, ezpada narratzaileak berak ere, fikzioaren baliabide eta zirrikitu guztiak trebeziaz baliatzen dituen kontalariak, aipu edo erreferentzia partekatuez zein euskal irakurlearengan oihartzun egiten duten hitz eta erreferenteez janzten duelako ahotsa, gutasunetik eta komunitateari mintzo zaiona. Kolektibotasuna bilatze horretan, inpresioa dut partikulartasuna, pertsonaien eta gertaeren zehaztasun xumeagoa, galtzen ateratzen dela tarteka. Bakarlari baten ahotsa bainoago, izan ere, bakarlari baten kantua elkarrekin abesteak dakarren katarsirako gonbita aurkitu dut nobela honetan. Eta horixe begitandu zait bere bertute eta muga nagusia.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak