kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Denboraren izerdia / Xabier Montoia / Elkar, 2003

Heroiak eta traidoreak Felipe Juaristi / El Diario Vasco, 2003-03-30

Heroiaren eta traidorearen gaia berriro Euskal herrian kokatuta. Oso pelikulako gaia, liburuaren aurrealdea ere oso pelikulakoa den bezala, itzal-argitan ageri diren pistolero horiek, lerroan jarrita norbaiten bila balihoaz bezala. Protagonista Jon Ezenarro da, zine-produktorea, Sam Peckinpah maite duen produktorea. Baina nire galdera da, nork ez du Sam Peckinpah maite? Jon Ezenarrok bere iraganeko historia du, egunen batean lehertu egiten zaiona, hankaz gora utzirik haren izaera. Izan ere, Jon Ezenarro, garai batean ETAkoa izan bazen ere, polimilia hain zuzen, beste asko bezala.

Orain, ordea, ez du zerikusirik ETArekin; alderantziz. Batzuek halakoak izendatzeko “damutu” hitza erabiltzen dute, zentzu peioratiboan, baina ez naiz hasiko damuari buruz pentsatzen dudana hemen esaten. Hori nobelaren lehen zatian gertatzen da. Lehendabiziko orrialdeetan ematen zaigu Jon Ezenarroren erorikoaren berri. Eta lehen zatia, Madrilen gertatzen dena, nobelak dituen bietatik topikoena da, nire iritzian; gutxien aportatzen duena.

Jon Ezenarro, nobelaren bigarren zatian, bere sorterrira joaten da, bere ama bisitatzera. Uda da Gasteizen, Montoiak, itxura denez, ederkien ezagutzen duen hirian, eta han, hiriburu horretan, bere iragana etorriko zaio bila, bere iraganak joko du bete-betean, iraganak soilik dakien bezala.

Han aurkituko baitu berak, ustez, betiko ahaztua eta atzean utzia zuen mundua. Bukaera efektista eta trukulentoa da; nobelan zehar dabilen tesia agerian uzten duena. Baina aitortu behar dut, bigarren zatia, batez ere, ondo eramana dagoela, eta ez zaiola indarrik falta. Nire arazoak bestelakoak dira, Montoiaren nobela honetan, fikzioaren izenean, bizi diren pertsonaiak azaltzen baitira, izen eta abizenekin, denak maila berean, plano berean alegia, eta ez dakit noraino den hori, ez zilegi, literaturan dena baita zilegi, baizik eta etikoa. Baina tira, idazleak berak jakingo du zergatik fikzioaren izenean bizitzara egiten duen jauzi hori, jakinik bakoitzari berea eman behar zaiola, fikzioari fikzio eta bizitzari bizitza.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak