kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Fikzioaren izterrak / Ur Apalategi / Susa, 2010

Fikzioaren izterrak Asier Sarasua / Eibartik, 2015-10-28

Orain 3-4 urte irakurri nuen (gustura), eta Eibarko irakurle-talderako berrirakurri aurtengo udaberrian (bigarrenez ere gustura). Orduan hartutako ohar azkar batzuk topatu ditut, eta hona dakartzat, larregi findu barik.

Ur Apalategiren azken sormen-lana, nahiz eta honezkero 5 urte badituen. 2011. urteko Euskadi Saria irabazi zuen.

Idazleak eta literatur mundua protagonista dituzten 7 ipuin. Ia denak 1. pertsonan idatzita, eta idazleak (edo kritikari / ikerlari literarioak) protagonista dituztenak. Guztiek literatura dute hari edo muin, baina batzuetan badirudi aitzakia/dekoratua besterik ez dela gai hori, benetan bikote-harremanak kontatzeko. Gehienetan bikote hautsiak dira, traizioak, heriotzak edo historiak banatutakoak.

Ipuinen errezeta? gertuko errealitatea, parodia, umorea, amaierako txiribueltak, metaliteratura… Tarteka, Iban Zalduaren estiloa gogoratu didate (zientzia fikziotik eta musikatik falta).

Euskal literatura munduaren tripak erakusten dizkigu Apalategik (idazleak berak ondo ezagutzen dituenak, antza): enbidiak, ezinikusiak, egoak, tira-bira eta azpijokoak… eta baita ere, zein historia literario laburra daukagun, zelako txarrak diren euskal liburu asko, zein zaila (eta garrantzitsua) den gaztelaniara itzultzea… Mundu literario jaso eta dotorea oso lurtar bihurtzen du, barregarri utzi arte, tarteka. Zirikada pertsonalak ere bat baino gehiago daudela ematen du, baina azkenengo ipuinean bakarrik aipatzen ditu izen-abizenez benetako pertsonaiak.

Zazpi ipuinak, labur-labur:

1.- “Azken fandangoa”. Euskal idazle eta kritikari/ikerlariren bidaia Argentinara. Belaunaldien arteko tira-birak. Luzexko.

2.- “Gutun bi posteritateari”. Gustatu zait. Fikzioaren eta errealitatearen arteko harremanaz. Idazle baten plan rokanboleskoa ospea lortzeko. Euskal literaturaren historiaren kronika azidoa egiten du bide batez.

3.- “Epaimahaia”. Euskadi sarien finalean girotuta. Azpijokoak, tirabirak, ezinikusiak…

4.- “Ergatibu”. Ironia handiz, euskaldunok askotan izaten ditugun sentimendu aitorrezinez trufatzen da. Muturrera eramanez, baina bidean egia batzuk utzita. Irrifarre maltzurrez irakurtzekoa.

5.- “Beste bizitza”. Idazlea beti biziko baita bere lanetan, eta idazlanak beti utziko baitu nolabaiteko marka inguruan. Landuena, egituraz eta estiloz. Hau asko gustatu zait.

6.- “Urrezko Vespa”. Esango nuke ez dudala guztiz ulertu, daitort (eta ez naiz bakarra izan).

7.- “Bernardo et Ramon”. Hau ere gustatu zait. Izen-abizenak ipintzen dituen ipuin bakarra. Protagonista bera ere Ur dela lirudike. Gazte euskalduna sakrifikatzeko prest, euskal literaturaren eta Saizarbitoriaren izenean.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak