« Ez da sekula berant! | Lorea Gernika, andrazko bat »
Perlak, kolpeak, musuak, traizioak / Joxemari Iturralde / Pamiela, 2015
Bi boxeolari Javier Rojo / El Diario Vasco, 2015-08-28
Garai batean ematen zuen Joxemari Iturraldek gure literaturan leku garrantzitsua beteko zuela, Atxagarekin eta gure kanonaren erdigunean kokatuta ikusiko genuela. 80ko hamarkadan geunden orduan eta euskal literatura bere tokia bilatzen ari zen. Iturralde, dena dela, poliki-poliki bazterrean geratzen hasi zen. Ez dakit lehenengo lerrotik urruntze hori erabaki kontzientea izan zen ala bizitzaren gorabeherek bultzatuta egin zuen. Edonola ere, ez zaigu agertzen mundu honen erdigunean. Noizean behin libururen bat argitaratzen du, askotan gazte literaturakoa, irregular xamar bihurtu den literatur ibilbide baten adibide. Oraingoan, helduentzako nobela batekin egin du agerpen berria. Idazlanaren izenburua: “Perlak, kolpeak, musuak, traizioak”. Liburu honetan Iturraldek Euskal Herriak ezagutu dituen bi boxeolari handienen ibilbidea eraikitzen du: Paulino Uzkudun eta Isidoro Gaztañaga dira nobela honetako protagonistak. Lehenengoa, euskaldunen oroimenean (eta gehienetan, ez oso onerako) grabatuta geratu den izena da; bigarrena, ordea, nahiko ezezaguna da, “inoiz existitu ez zen boxeolaria”, alegia, kirol honen zale porrokatuentzat izan ezik. Argumentua aurrera eramateko, idazleak boxeolari horiekin harremanak izan zituzten emakumeak erabiltzen ditu. Emakumeok, ordea, beti daude bigarren plano batean, inoiz ez diote elkar-trukagarriak diren piezak izateari uzten, azken finean argumentua aurrera eramateko aitzakiak baizik ez baitira. Nobelak askotan garai bateko kronika dirudi, baina ikusgarria da nola liburuaren erdialdera heldu arte ez den data bakar bat ere aipatzen. Ordura arte, irakurleek asmatu behar dute pertsonaiek protagonizatutakoak noiz gertatu diren. Izan ere, historiaren presentziak garrantzia hartzen duenean (beraz, pertsonaien bizitzek eta historiak bat egiten dutenean), idazleak zehaztasunaren beharra nabaritu duela dirudi eta orduan hasten dira datak. Kontakizunean gehienetan ikuspuntu neutroa mantentzen saiatzen da, galbidera hurbiltzen diren eta ia-ia animaliatasunaren mugan dauden pertsonaien jokaerak etologo-begiz aztertuz. Objektibotasun hau, baina, ezin izan da azken momenturaino mantendu, eta orduan euskaldunen ohiko aurreiritziak agertzen dira Paulino Uzkudun falangistak errepresentatzen duenaz.
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Asier Urkiza
Barbaro iraun
Louisa Yousfi
Amaia Alvarez Uria
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Aiora Sampedro
Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson
Irati Majuelo
Itzulerak
Miren Agur Meabe
Aiora Sampedro
...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo
Jon Jimenez
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Asier Urkiza
Hitzak palmondo
Silvia Federici
Nagore Fernandez
Altxa, hildakoak
Fred Vargas
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels
Aritz Galarraga
Maitasun kapitala
Karmele Jaio
Mikel Asurmendi
Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro
Paloma Rodriguez-Miñambres
Jausiz
Alain Mendizabal Diaz
Maddi Galdos Areta
Hiriak eta urteak
Xabier Montoia
Irati Majuelo