« “Uskeriak” | Jolasak »
Kurloiak / Oskillaso / Itxaropena, 1962
Kurloiak (Herri txoriak) Luis Mitxelena / Egan, 1962
Zerbait berrirekin agertu zaigu Oskillaso, honela deitu beharko dugu egilea, bere izena salatzea debekatua daukagunez gero, Muttiko kaletarrak Bizkaian izen ondokoa daraman liburu azalez eta mamiz ikusgarri eta irakurgarri honetan. Literatur euskararen batasunerako bide berria edo eskeintzen du aurrenik, eta gure artean maizegi ikusten ez den eleberri saioa, edo eleberri moduan antolaturikako haurtzaroko oroitzapenak behintzat, besteaz gainera.
Ez gara luzaroan geldituko lehenik aipatu dudan aldeari begira. Astiroago aztertzekoa dirudi, izan ere, auzi horrek eta beste garai eta lekuren batean zehazkiago ikus dezakeguna orain eta hemen baino. Mintzatu da, nolanahi ere, gai horrezaz Aita Villasante Arantzazu aldizkarian, ohi duen bezain buruz eta taxuz, eta hemen bertan irakur daiteke orain Oskillasok egin dion erantzuna.
Beste puntuari, bigarrenari, lotuko natzaio, beraz. Euskal nobelaren soro meharrera Oskillasok, ipar haizeak eraginik, giro berri bat dakarrela iruditzen zait, eta mila huskeria gazigoxoren inguruak lanbrotzen dituen giro euritsu hori Ingalaterra aldetik dator, argi aski. Ez baita, ezta alderatzeko ere, gure arteko umorea edo unorea, ona nahiz txarra, atzerri haietako humour delakoaren kide eta oihartzun zuzena baizik.
Patxi Urrutikoaraunabeitiaren haur eta mutikotango ibilerak gogoz irakurtzen dira burutik burura. Gogozago noski, eta nola ez? zenbait lekutan beste batzuetan baino. Zatirik onenetan, ordea, trebe eta bere buruaren jabe ageri zaigu Oskillaso, gure eleberriak maiz ukitzen ez duen era eta maila batean. Eta zati horien artean ez da baztertzekoa liburuak daraman hitzaurre luze gatz-pipertua.
Oskillasoren liburua irakurri ez duenari, eta beharbada horrelako liburu lodixkoa irakurtzen hasteko beldurrak dagoenari, eske bat egingo nioke. Irakur dezala aurrenik hemen, EGAN-en zenbaki honetan, datorren Mikel eta erdeldunak deritzan irakurgaia. Ez du inon aurkituko bixigarri hoberik jateko gogoa gehitzeko.
Hitz batean bukatzeko, haize berririk ekarri du eta haize berririk ekar dezake aurrerantzean Oskillasok gure eleberrira. Liburu honekin planto egiteko asmotan ez dagoela badakigu, eta biziro pozten gaitu hori jakiteak. Badu zer esana ugari eta esango ere du, Jainkoa lagun, gure literaturaren eta hizkuntzaren onerako.
Arriskuren bat edo beste ikusten dut horratik, Aita Villasanteren antzera, Oskillasoren bidean. Hasieran aipatu dudan auzian buru-belarri sartu gabe ere, eta ez daukat oraingoz horretarako gogorik ez astirik, bistan dago Oskillasoren bi xedeak eta helburuak, euskararen batasuna eta euskal eleberriaren ona, haserre xamar dabiltzala elkarrekin. Eleberria baita hain zuzen ere, edo fiction delakoa orobat, izan daitekeen lurrik elkorrena nolanahiko batasun saioendako. Bere euskalkiaz beste denak izutu egiten du beharbada euskal irakurlea eta zenbait liburu eder irakurtzetik atzerazi. Hasierako beldurra menderatu duenean, ordea, gogoz eta atseginez inguratzen du bere hizkuntzan aurkitu duen lurralde berria. Berea ez duen euskalkia, beraz, astun eta nekagarri bazaio ere, ez zaio gogaikarri, pozkarri baizik, eta are liluragarri. Zer gertatzen zaio, berriz, ez arrai ez haragi, ez berea ez besterena, ez duen hizkerarekin?
Zenbait nahasteren beharrean gara noski euskal literaturan, eta bide honetatik gabiltza, batera edo bestera, aspaldi honetan. Baina noiz arte jasango du irakurlearen ahoak ohi duen eztiaren ordez nahi badu eta nahi ez badu irentserazi nahi diogun ozpina? Ez baitago ozpin minagorik elkarrekin ezin ezkon daitezkeen goxokiz nahasia baino.
Eta irakurleak berea du beti azken hitza. Aski du ahoa ixtea edo, berdin dena, liburua ez zabaltzea.
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera
Ura ez baita beti gardena
Xabi Lasa
Irati Majuelo
Gaueko azken expressoa
Eneko Aizpurua
Ibon Egaña
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Aiora Sampedro
Gizadiaren oren gorenak
Stefan Zweig
Jon Jimenez