kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Hodeiak zapatetan / Mikel Etxaburu / Susa, 2014

Aterik gabeko mundua Igor Estankona / Deia, 2014-06-21

Amodioa, ametsak, aberria, kartzela, bakardadea, askatasuna. Oinak lurrean baina zapatak hodeietan, halako festina lente berezi bat da Mikel Etxabururena, astiro baina arin baitoa bere poetika, gizakia kolpatzen baina ez azkentzen duten gertakizun guztietatik eginez lirismo apur bat, suabetuz gure kondizioa: “Hatz puntarekin ukitu orduko/ mila malkotan lehertzen diren/ ametsak dira gureak,/ xaboi puxpuluen modukoak,/ izar eta airezkoak”.

Borroka eta errepresioaren lekukotza poesia bera bezain garrantzitsuak dira Etxabururentzat. Sentimendu bihurtutako injustiziei kantatzen dien euskal poeten soka luzeari jarraiki, denuntzia da Hodeiak zapatetan, baina baita tripa-jana ere, eta esperantza, ondutako lehen fruta bezain gazi-gozoa: “Orain badakizu itzuli naizela./ Hementxe nago,/ gure etxe aurrean,/ arbolaren gerizpean,/ sorterriaren magalean./ Gaurtik aurrera/ gerezi gorriak/ jango ditugu elkarrekin”. Lerro ireki horiekin, zeinetan ez den barruntatzen itzuli den hori joan zen hura den edo beste norbait, bukatzen da Etxabururen liburu zirkularra: kartzela- askatasuna-askatasunaren kartzelak.

Gustatu zitzaidan intimoa eta soziala den enfoke hau bere aurreko liburuarena ere. Tenpo lasaia dut gogoan, errekaren antzeko korronte iradokitzailea, Zu zara orain txoria (Elkar, 2011) hark zekarrena. Oraingoan ireki egiten da orduko kartzelako gai nonahikoa, non nahinon zegoen kartzela. Gehiago hitz egiten du orrialdeotan poetak askatasun faltaz. Finean egia berberaren bi aurpegi dira presondegia eta kanpoko pertsondegia: “Badiotsut/ urratu ditudan pausoek ez daukatela/ kartzelako patioaren neurritik/ harago urruntzeko adorerik./ Badiotsut/ kartzelara itzuli nahi izan dudala/ behin baino gehiagotan,/ (…) maiteago izan dudala/ ziegako pareten artean/ amestu nuen herria”.

Etxaburuk esperientzia pertsonala baino harago idazten du. Halako lirismo komunal bateko piezak daude hemen, behar bada aurreko liburuan faltan bota nituenak: “Arotzek erabaki dute/ aterik sekula gehiago/ ez dutela egingo”. Alabaina, poema unibertsal usteko horiek izan ohi dira hain zuzen arriskutsuenak askotan, eta Etxabururen tenpo berez erregularra ez aurrera ez atzera geratzen da uneka, behin eta berriz erabilitako irudi higatu xamarren kariaz. Arean monotonoak ere suertatzen dira zenbait lerro betegarri, Zein eder, Uretan, Eta orain zer? eta halako poemetakoak, alegia. Erdi parabola erdi mikroerrelatoak dira, eta ez zaizkit iruditu bereziki sendoak eta hunkigarriak, nahiz eta helburu horrekin idatzitakoak izan.

Dena dela, Kartzelako poemak bigarren bat ez egiteko tentazioari eutsi, eta hanka bat barruan eta bestea zeruan dituen poema liburua ondu du —berriro— Etxaburuk. Laua da Hodeiak zapatetan, artifiziorik gabea, topiko xamurrez betea, baina irakurleari transmititzen diona azken buruan bihozberatasun eta autentikotasun bat ez dena erraza aurkitzen sarri maskaren dantza baino ez den literaturan. Eta ez da gutxi.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak