kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Kristalezko begi bat / Miren Agur Meabe / Susa, 2013

Maskarak Garazi Goia / Gaur8, 2013-05-18

Katixa Agirrek idatzi zidan duela hilabete ea tarte honetan erreleboa hartuko ote nion galdetuz. Proposamenarengatik eskerrak emanez, bere azken idatzietako bati jarraipena eginez estreinatuko naiz. Miren Agur Meaberen “Kristalezko begi bat” liburuaz ari zen eta bi esaldirekin gelditu nintzen: “Zertarako behar dugu fikzioa, gure bizitza amorfoei forma txukunagoa emateko ez bada?”, eta bere burua ezagutzeko maskara bat jantzi duen emakume bat ezagutu nahi bagenuen (eta, bide batez, maskara horren bitartez gure bizitza hobeto ezagutu), Meaberen liburua gomendatzen zuen.

Irakurri dut liburua eta hunkitu nau, harrapatu nau, gozatu dut. Baina, nire iritzia eman aurretik, hainbestetan Meabek entzun beharra izango zuen galderari heldu nahi diot: autobiografia al da? Eta, galdera berdinaren aurrean sarritan aurkitu diren eta benetan miresten ditudan bi idazle aipatu nahiko nituzke: Jeanette Winterson eta Marie Darrieussecq.

Jeanette Wintersonek Oranges are not the only fruit liburua argitaratu zuenetik, bere bizitza pribatuan sartzeko kritikari eta kazetariek egin dituzten saiakera nabarmenak ikusi ditugu, galdera bera eginez. Fikzioa eta errealitatea nahasteko ezintasuna iradokitzen zuten baieztapen ahulak eginez. Eta, helburu garbi batekin; Wintersonen orientazio sexualak iradokitzen zuen morboa desestaltzea, liburuko protagonista den neska inozenteari maskara kentzearekin batera.

Wintersonek urteak eman ditu esanez, autobiografia izan gabe, bere bizitzako material gordina erabiltzeko modu bat dela. Idazleek bizi dituzten esperientziekin idatzietan zer egiten duten delako axola duena, eta ez esperientzia horiek zer-nolakoak izan diren. Jende askok sinplifikaziorako joera du, idazlea kontrolatzea lortuko dutela uste dutelako. Wintersonek behin baino gehiagotan esan duen esaldia datorkit gogora: “ezin dituzu mahats aleak atera ardo botila batetik”.

Marie Darrieussecquek Tom hil da nobela idatzi zuenean, plagioaz akusatu zuen Camille Laurens idazleak; bere Phillipe nobela autobiografikoan oinarrituta zegoela zioen. Ama baten ikuspegitik kontatzen da bietan seme baten heriotzaren istorioa, eta horrek daramatzan mina eta sufrimendua Darrieusecquek lortutako zehaztasunez transmititzea ezinezkoa zela zioen Laurensek, aurrez halako esperientziarik bizi izan gabe. Idazleak bere nobeletako protagonisten bizitzak osatzeko, esperientzia errealik demostratu beharrik ez zuela erantzun zion Darrieussecquek. Bestela, norbait erailtzea beharrezkoa al litzateke hiltzaile bat sortzeko?

Hala ere, bizi ez duzun sufrimenduaz estilo literario bat egitea ez dela zuzena zioen Laurensek. Baina, zergatik? Seme-alaben heriotzaz idaztea askorentzat tabua delako? Laurogeigarren hamarkadan Wintersonen lesbiana izatea bezala, ezta? Imajinazioa errealitatera mugatuko balitz, fikzioa ez zen existituko.

Biluzteko beldur ez diren maskaradun bi pertsona hobeto ezagutu ahal izateagatik bete nau Kristalezko begi bat liburuak. Horrez gain, hain da ederra Meabek egiten duen ariketa literarioa, hain zintzoa egiten duen diskurtsoa, estilo zuzena eta lotsarik gabea erabiliz. Irakurlearengan horrelako erreakzioak sortzeko gai den idatzi batean, zer axola dio narratzailea-protagonista-idazlea-alter egoa, nor den nor. Zer inporta dio fikzioa, autobiografia, auto-imitazioa edo autofikzioa den?

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak