« Gure historiako istorio gaurkoa | Gora eta behera »
Jon Mirande, olerkaria / Txomin Peillen / Euskaltzaindia, 2012
Koordenatuak Igor Estankona / Argia, 2013-02-24
Maniako-depresiboa, idaztea sendagai zuena, zuberotar protestatzaileen sokakoa. Jon Miranderen poemak eurak besteko baliotsua da liburu honetan Peillenen GPSa, haren hitzaurrea, autorearen bizitza eta iturri poetikoen azterketa. Christian eta Alain Angelié Mirande, idazlearen ilobek, Pablo Aristorenarekin batera, Miranderen eta haren familiaren biografia xehea idatzi dute gainera. Jon Mirande, olerkaria bilduma definitiboa da, euskaraz eta frantsesez emana, Oianone idazteko kapaz izan zenaren argazki osoa eta deformatu bakoa eskaintzen diguna. XX. mendeko olerkari handi honen inguruan gauza asko esan da. Hemen, ostera, ez da alferrik hitz egiten: “Paristarra zelako, olerkaria euskarazko frantses idazlea egin nahi izan dute, baina aipamen bat edo bestez kanpo, sinbolisten eta Verlainen, Baudelairen eragina ez da batere argi, gainera berak artikulu bat idatzi zuen euskal erromantizismo tragiko baten alde; halere, heren obra sailkatu gaitza da”.
Definitu ezina definiturik geratzen da honenbestez. Eta hitz ere egiten du, 1953ko otsailean Radio Euzkadin Andima Ibinagabeitiak egindako elkarrizketaren bidez (Olerkariarenean, Gernika aldizkariaren 23. zenbakian plazaratua izan zena). Lehen euskal poeta modernoaren berbak dira, gaur egun onarturik dagoena lehenengoz planteatu baitzuen: “Ritmu-nabari ta ritmu izkutua bereziko nituke nere olerkietan. Erbesteko poesi-eskola ageri zaizkigu azken aldi auetan. Eta nik ere orrelako berri zerbait egin nahi nuke gure euskeraz. Ez dut basterreratu, egia, ots-kidegoa zearo nere poemetatik, eta poesi zenbeit kontsonante bidetik adelatu ditut. Bainan nerez maiteago dut itzen barne-ritmuan eraiki poesia”.
Horiek denak irakurri ondoren plazera da Txomin Peillenek hautatutako berrogeita bi poemetan galtzea, askazia maitatu eta hein berean gorrotatuaren misterioetan, basoetan, mamuen antzeko itsasontzi eta nostalgietan. Poeren itzultzaile honen barrokismo eta dekadentzia hori suertatu zait beste behin gozoa, berria eta tristea. Izan ere, Miranderen ordena eta harmonia haize kontrakoak dira, baina ederrak. Edertasun muturreko horrek arrazoia bera lausotzen du, galdu egiten da bat plazerean eta oinazean, bata zein bestea bereizi ezinik, goiza heltzerik nahi ez: “Sorginak itzali / dantzak amaitu-ta / oilarren azali / ezagun goiza da”.
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Maddi Galdos Areta
Mundu zitalaren kontra
Lizar Begoña
Asier Urkiza
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Nagore Fernandez
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Paloma Rodriguez-Miñambres
Ulu egiteko bolondres bila
Harkaitz Cano
Mikel Asurmendi
Mesfida zaitez
Bea Salaberri
Irati Majuelo
Transgresioa irakasgai
Bell Hooks
Bestiak Liburutegia
Manttalingo alaba
Mikel Etxaburu
Paloma Rodriguez-Miñambres
Airemortuak
Gorka Salces Alcalde
Asier Urkiza
Haragizko mamuak
Karmele Mitxelena
Nagore Fernandez
Zoriontasunaren defentsan
Epikuro
Aritz Galarraga
Zeru-lurren liburua
Jon Gerediaga
Aitor Francos
Ez naiz ondo akordatzen
Karlos Linazasoro
Sara Cabrera
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Sara Cabrera