« Itxaropenaren ifrentzua | Irati Goikoetxea »
Amabost egun Urgain'en / Jose Antonio Loidi Bizkarrondo / EFA, 1955
Amabost egun Urgain’en Asier Sarasua / Eibartik, 2011-02-28
Euskarazko lehenengo polizia-eleberria, Loidi errenteriarrak 1955ean idatzitakoa. Urgainen pare bat hilketa eta desagerpen gertatu dira eta Martin Garaidik misterioa argitu nahi du.
Urgaingo lurperatzaileak, hilobi bat garbitzen ari dela, aurkikuntza harrigarria egingo du: 20 urte lehenago ustez gaixorik hildako emakume baten garezurrean tiro baten zuloa ikusiko du. Herriko jaun aberatsenaren emaztea zen. Nola hil zen? Nork hil zuen? Eta zergatik ez zen ezer esan hil zen unean? Hari horri tiraka, beste zenbait gertakizun ilun ere agertuko dira Urgain herrian.
Jose Antonio Loidi Bizkarrondok (Errenteria, 1916 – Irun 1999) 1955. urtean idatzia, Amabost egun Urgain’en izan zen euskarazko lehenengo polizia-eleberria, garai hartarako sekulako harri bitxia. Loidik euskal literaturako lehenengo detektibea ere badakarkigu, Martin Garaidi donostiarra.
Generoaren ezaugarri guztiak ditu liburuak: hilketak, desagerpenak, detektibeak, gaizkile susmagarriak… dena ondo harilkatuta eta tramari ondo eutsiz. Erritmoz kontatua, dialogo arinekin eta ondo sortutako pertsonaiekin. Euskara bizian idatzia, herri hizkeratik oso hurbil eta adierazkortasun handiz (bere garaian kritikak ere jaso omen zituen, orduko garbizaletasuna hautsi zuelako). Gipuzkeraz idatzia eta orduko grafiarekin, baina 2. orrialdetik aurrera ondo-ondo ulertzen eta jarraitzen dena.
Ezin esan gaur egun sekulako eleberria izango litzatekeenik, baina oso nobela txukuna da eta erraz uler daiteke garai hartan izan zuen arrakasta. Euskaltzaindiaren saria jaso zuen eta 50. hamarkadan best-seller bilakatu zen. Historiarako beste datu esanguratsu bat: Amabost egun Urgain’en da beste hizkuntza batera itzulitako lehenengo liburua (katalanez argitaratu zen 1961ean).
Kuriositatez bada ere, gomendagarria.
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Asier Urkiza
Barbaro iraun
Louisa Yousfi
Amaia Alvarez Uria
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Aiora Sampedro
Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson
Irati Majuelo
Itzulerak
Miren Agur Meabe
Aiora Sampedro
...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo
Jon Jimenez
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Asier Urkiza
Hitzak palmondo
Silvia Federici
Nagore Fernandez
Altxa, hildakoak
Fred Vargas
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels
Aritz Galarraga
Maitasun kapitala
Karmele Jaio
Mikel Asurmendi
Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro
Paloma Rodriguez-Miñambres
Jausiz
Alain Mendizabal Diaz
Maddi Galdos Areta
Hiriak eta urteak
Xabier Montoia
Irati Majuelo