« Existentziaz zertzelada batzuk | Bihotz triste bat zintzo »
Hamazazpikotan / Karlos Linazasoro / Elkar, 2010
Haikuaren paradoxa Beñat Sarasola / Berria, 2010-09-19
Umore handiz idazten zuen berrikitan Karlos Linazasorok Volgako Batelariak webgunean bere balizko arrakasta eskasari buruz. Kontatzen zuen nola behiala 34 irakurleko idazlea zen eta Urperatze handia narrazioa publikatu ondoren, berriz, 33koa, irakurle batek liburua ?”oso txar?” eta ?”ez erosteko modukoa?” iritzi ziolako Beterriko liburua aldizkarian. Gauzak nolakoak diren, baina. Bere azkeneko liburuak, Hamazazpikotan izenekoak, zenbait komunikabidetan argitaratzen diren Gehien saldutakoak sailean lehenengo postua lortu baitu sarritan uda honetan. Ez naiz zerrendok begiratu zalea, baina arrazoi ezin aitortuzko bat dela medio jardun naiz adi. Harritzekoena, ordea, ez da Linazasorok arrakasta eskuratu duela ustez —horretarako meritu franko egindakoa da honezkero—, baizik eta, izenburuak iradokitzen duen gisara, liburua haikuz osaturikoa dela. Haiku liburu bat. Nork esango zuen haikuek salbatuko zutela euskal literatura —eta, bidenabar, Linazasororen pentsioa— irakurle gabeziatik?
Ezagun da haikua dela Japoniako poesia tradiziotik mendebaldean arrakasta handiena izan duen moldea. Beti aipatzen da, esaterako, haikuak zelako eragina izan zuen imaginismoan, eta zehazki, Ezra Pound-en poesian. H.D, Antonio Machado, Octavio Paz eta beste hainbat poetek jarraitu izan diote, orobat, haikuaren arrastoari. 5-7-5 silabaz osatua, natura izan ohi da poesia mota honetako gai nagusia. Adibidez: Matsuo Basho-ren haiku famatuenetako batek halaxe dio (Ibon Uribarriren itzulpena): “urmael zahar / igelak jauzi dira / uraren hotsa”. Linazasorok, bada, liburuko lehenengo atalean, Naturaren oskoletan izenekoan, natura honetako aleak eskaintzen dizkigu; haiku klasikoetara gerturatzen da nolabait, nahiz eta nabaria den, halaber, mendebaldeko idazle garaikide batek idatzitakoak direla. Alderatu, bestela, arestian aipatu Bashorena tolosarraren honakoarekin: “Txoria ere ez da / errazki kontentatzen: / urpea du ments”. Dena den, gainontzeko bi ataletan ikusiko dugu argi eta garbi haikuaren forma eramaten mendebaldeko poesiagintzaren motibo oinarrizko eta errepikatuenetara. Biok garen maitasuna atala, hala, amodiozko poesiagintzaren tradizioa haikuaren formara moldatzeko ahalegina da; Denboraren eguraldiak atalean, aldiz, gauza bera egiten da auzi metafisiko-filosofikoekin (izana, heriotza, denbora, eta abar). Horietarik asko aforismoak direla esan genezake kasik, ez bada haikuaren silabazioa errespetatzen dutelako: “Zer oparitu / dit biziak? Kenduko / didan guztia”.
Zuhaitz baten gerizpean edo lorategi baten bazterrean irakurtzeko egokiak izan ohi dira haikuak. Soseguz ale bakoitza irakurri eta berrirakurri hamazazpi silabetako zirrikitu guztiak miatu arte. Hamazazpikotan ez da, honenbestez, has eta buka, korrika batean irakurtzeko moduko liburua. Ez dirudi gaur egungo bizitza arrapalazkoari ongi egokitutakoa. Beste behin ere Linazasorok literatur forma ?”periferiko?” bati heldu dio —lehenago, narrazio motzak, aforismoak, poesia eta abar landu izan ditu—, merkatu eta arrakastaren hatzaparretatik landa.
Hortik gehien saldutakoen zerrendan azaltzearen paradoxa. Zerrenda madarikatuok gehiegi aipatzen ari ez ote naizen pentsatuko du inork arrazoiz. Baina gure literaturako zenbait ?”eragilek?” argudiatu izan dutenaren arabera, bada garaia kinka larrian omen dagoen gure literatura (irakurri industria) halako arrunkeriez arduratzen hastekoa, gainontzeko literaturekin (idem) alderatuko bada. Ez esan ez litzatekeela dibertigarria haikuak izatea, paradoxaren paradoxaz, industriaren eta Karlos Linazasororen salbatzaileak.
Gizon barregarriak
Joxean Agirre
Asier Urkiza
Barbaro iraun
Louisa Yousfi
Amaia Alvarez Uria
Izotz ura
Lide Hernando Muñoz
Aiora Sampedro
Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson
Irati Majuelo
Itzulerak
Miren Agur Meabe
Aiora Sampedro
...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo
Jon Jimenez
Carvalho Euskadin
Jon Alonso
Asier Urkiza
Hitzak palmondo
Silvia Federici
Nagore Fernandez
Altxa, hildakoak
Fred Vargas
Ainhoa Aldazabal Gallastegui
Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels
Aritz Galarraga
Maitasun kapitala
Karmele Jaio
Mikel Asurmendi
Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro
Paloma Rodriguez-Miñambres
Jausiz
Alain Mendizabal Diaz
Maddi Galdos Areta
Hiriak eta urteak
Xabier Montoia
Irati Majuelo