kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Galerna / Iratxe Esnaola / Elkar, 2010

Amodiozko lauki baten eszenak Beñat Sarasola / Berria, 2010-04-11

Nobela labur eder askoa osatu du Iratxe Esnaolak. Galerna da Esnaolaren opera prima, zeina Augustin Zubikarai saria medio argitaratu baitu Elkarrek. Bada, ez da ez literatur ibilbide bat hasteko modu kaskarra.

Lau pertsonaien arteko giza eta amodio harremanen arteko endredoak kontatzen ditu nobelak. Nora eta Sebastian Bachener senar-emazte, hoteleko zuzendari eta haren alaba nerabearen artekoak, esan nahi baita. Itsasertzean dagoen S.S. hirian uda bukatzear da, abuztuaren 31a da, bero sapa eta galerna arrisku nabaria. Giro itogarri horretan ikusiko ditugu lau pertsonaiak nola erlazionatzen diren elkarren artean. Nora eta zuzendaria alde batetik, eta Sebastian eta nerabea bestetik. Inbidia, jelosia, gorrotoa eta krudelkeria dira beren artean nagusitzen diren sentimendu eta jokabideak, eta, honenbestez, liburuan ez dugu topatuko amodioaren ikuspegi zorioneko eta xalorik, pasio kontrolagaitz eta mingarriena baizik.

Pertsonaien prozesu psikologikoen disekzio zehatz eta konplexua da, hala, liburuaren dohain nagusiena. Pertsonaia bakoitzaren gogoaren bilakaera kontraesankorra eta ezin aurreikusizkoa da, eta amaieraraino lortzen du narrazioaren tentsioa mantentzea. Nobelan aurrera egin ahala, irakurleak pertsonaia bakoitzaren patuaren inguruan hausnar lezake, baina nekez asmatuko du zein izango den istorioaren ebazpen zehatza. Esnaolak maisutasunez lantzen baitu narratiboki halako sentimendu hauskorren bilakabide aldakorra, eta, ondorioz, inongo momentuan ez dago egoera gobernatzen duen pertsonaiarik. Denek dute zerbait galtzeko, eta inor ez da katramila arrazionalki askatzeko gai. Hori guztia egun bakarrean eta espazio txikian —hotela, hondartza eta apartamentua— kokatua dagoela kontuan izanik, begi bistakoa da arestian aipatu tentsio hori mantentzeko idazleak egin duen lan bikaina. Nabarmentzekoa da, orobat, zeinen ondo girotua dagoen istorioa, narrazio guztiaren gibelean kokatzen den galerna arriskuaren zamarekin, zeinak, bidenabar, funtzio alegoriko nabarmena betetzen baitu.

Istorioaren zati bat —Sebastian eta nerabearen arteko amodioa— eta testuingurua aintzat hartuz, Thomas Mannen Herioa Venezian gogora ekar dezake liburuak. Haatik, gizon-emakumeen arteko harreman gatazkatsu eta sarritan ia sadikoei dagokienez, Ingmar Bergmanen film batzuekin lotuko nuke gehiago, Scener ur ett äktenskap (Ezkonbizitzaren eszenak) batekin esaterako. Izatez, nobela antzerki obra bihurtzeko elementu egoki franko dituela iruditzen zait, eta ez legoke sobera euskal antzerkigintzan dabilen jendeak begiratu bat emango balio testuari. Euskal literaturako autoreekin konparatuz, harreman horien tratamenduan maisuetan maisu den Ramon Saizarbitoria ekarri beharko genuke gogora, edo, belaunaldi gazteagoei erreparatuz gero, Eider Rodriguezen lanarekin erka daiteke nolabait Galerna.

Aitor dut, ordea, idazkerarekin izan dudala zalantza gehien. Iruditu zait narrazioak zenbaitetan kostata egiten duela aurrera, esaldi aldrebes bat edo bestek erritmoa trabatzen duela. Konparazio erretoriko alferrikakoren bat ere badagoela uste dut gainera: “Bere baitara bildua errubera bat bezala”. Ez naiz ni izango, baina, estilo kontuak direla eta garbizalekeriatan ibiliko naizena, eta, ezbairik gabe, literatur ikuspuntu orokor batetik, honakoak txikikeriak baino ez dira lehenago aipatu bertuteen aldean. Esnaolak literaturan zailena dena egiteko gaitasuna duela erakutsi baitu lan horrekin, literatur sen bereziarekin narratzeko gaitasuna, alegia.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak