kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Ihes-lerroak / Xabier Altube / Erein, 2009

Zerumuga iheskorrak Bixente Serrano Izko / Berria, 2009-06-14

Eleberri intimista bat eskaini digu Xabier Altubek aurtengo Donostiako Opera Prima saria jaso duen honetan. Maitasun triangeluar ohiko baten gainean eraikia formalki, baina batere arrunta ez den tratamendu batekin. Bertizean, Aaron, narratzailea, eta bertze bi angeluetan Olatz eta Alice. Lehengaiak ez dira, halere, horrelako triangeluetako ohiko osagai dramatikoak. Aaronek bere bizipenak eta gogoetak kontatzen dizkigu: funtsean, Olatz eta Aliceren poloen erakargarritasunak haren baitan ikusarazten dion giza izaera. Horixe, giza izaera, ezen ez haren nortasuna, haren psike pertsonala…

Intimismoa, poetikotasuna, baina bere baitatik kanpora, bertzeengana jauzi egiten duena: “Ezer ez naiz nire baitan. Ezer ez zara zu ere zure horretan. Irekidura honek batzen gaitu, ihes-lerro honek”. Landa eta hiri paisaiak, itsaso eta lehorrekoak, haien arteko joan-etorriak, errepideak, marrak, beti puntu bat haratago dagoen zerumuga, muga zeharkagarriak…, horrelako elementu finkaezinek, ihes-lerroek, osatzen dute protagonistaren espazioa: limes-espazioa, zeinetik haratagoak taigabe erakartzen gaituen eta honagokoak halako babesa, errutina, erosotasuna ematen digun, eta bien arteko tentsioak biziarazten, definitzen gaituen. Gasteiz eta Pau, gasteiztar Olatz (Aaron bezala) eta Alice frantsesa: etxekoa eta kanpokoa; gurea, hain kuttuna, eta kanpokoa, hain zirraragarria, misteriotsua. Bi hirien artean, bi giza-espazio horien artean, joan-etorriak, muga-zeharkapenak, marren mugikortasuna, Aaronen barneko mundu-kokapena.

Poetikoa eta amodio-istorio baten gainean gauzaturik, baina funtsean nobela filosofiko bat dugu hau. Areago, filosofia-pentsamendu jakin bati jarraikiz, hurbilegitik akaso. Filosofia motarik baldin badago bideak irekitzen dituena mundu poetikoetara jotzeko, Platonen ingurukoak ditugu mendebaldean, eta ekialdeko gehienak. Platonen ildokoa da Eugenio Triasen konstrukzio filosofikoa, ekialdeko kutsu mistiko batekin. Triasek limes-ko izaki gisa definitzen du gizakia, eta limes hori, mugatu baina aldi berean zeharkatzeko deitzen gaituena, bereziki bere Lógica del límite-n aurkezten digu. Mugatik honatago bizi gara, baina mugakide gara eta mugatik haratagokoa ezagutu nahi dugu, mugatik haratago aurkituko dugulakoan Egia, amesten dugun bizimodua.

Limes-ko filosofia, berez, poesiara nahikoa irekia izanen ez balitz, estetika, arte plastikoak eta musikala, etika, erlijioa, pasioa, Mendebalde eta Ekialde arteko muga zeharkagarriak eta ukituak, hermeneutika…, hau da, logos cartesiar hutsetik haratagoko arloak funtsezkoak dira Triasen logikan eta metafisikan. Izan ere, preludio bat eta bi sinfonia dira *Lógica del límite konstrukzioaren ageriko gidak.

Altuberen kasuan, musika baino, pintura dugu erreferentzialagoa, baina, azken finean, Triasen obran bezala, artea, poesia, sen estetiko bat da konstrukzioaren ikusgarritasuna eta gozagarritasuna sortzen dituena. Ez du irakurleak zertan ezagutu Triasen filosofia Altuberen nobelan gustura (ni neu bezain gustura) murgiltzeko: filosofia horren eraginpean obra literario ederrak, hala narratibo nola poetikoak, sor baitaitezke. Baina horrexegatik erran dut gorago “hurbilegitik akaso” jarraitu diola egileak filosofoari. “Hurbilegitik” baino hobe, esplizituegi erran beharko nuke, esplizituegi oroitarazten duelako, ene ustez, Triasek hain berea duen terminologia eta pentsaera. Esplizitutasun hori gabe, ez dut uste nobelak galduko lukeenik maila filosofikorik, bai, aldiz, liraintasunik irabaziko lukeela narrazio aldetik.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak