kritiken hemeroteka

8.288 kritika

« | »

Utzidazu karmina kentzen / Urtzi Urrutikoetxea / Kutxa, 2000

Karmina eta lirika Jon Kortazar / El País, 2001-10-01

Urtzi Urrutikoetxea (Bilbao, 1977) idazlearen hirugarren poema liburua zabaldu berri da. Zabalkunde berezia izan duela esan behar, lehen-lehenik, 2000. urteko Irun Saria irabazi ondoren urte horretan inprimatu zelako Utzidazu karmina kentzen, baina berandutu egin da kaleratzea. Lehenago ere izan du argitarazia berantiarraren berri idazleak. Ernestina de Champourcin poesia lehiaketa irabazi zuen 1996an. Lan hura, Gaur ere ez du atertuko, ez zuten urte bi beranduagora arte argitaratu. Ordurako Susa-ren eskutik, kalean zeukan bere lehen poema liburua, Borroka galduetatik gatoz (1997).

Urtzi Urrutikoetxeak ahots propioa lantzen jakin du. Izenburuetan titulu gisa jartzen dituen esaldietan arreta jartzerik baino ez dago. Beste idazle batzuk izen bat, edo izen sintagma bat jartzen duten tokian, Urrutikoetxeak esaldi oso bat aukeratu du, aditzari, ekintzari nagusitasuna emanez. Tituluan ere liburuan den sinbolo nagusia agertzen da. Honetan karmina, ezpainetako karmina.

Egile honen libururik lirikoenaren aurrean gaude. Baina horixe esanaz, lirika horrek grina eta pasioa maite dituela, ekintzez beteriko lirika dugula, aditzaren nagusitasuna zabaltzen dela gehituko luke irakurleak.

Maitasun hori baina, aldi bitan banandua dago. Eremu batean maitaleen mundua ageri da, letra erromatarrez titulatzen diren poemetan; bigarren eremuan, eta orain poemak izenburuz titulatzen dira, inguruko errealitateak maitaleen bikotean egiten duen eraginez ari da poeta. Mundu bi batera, pribatua eta publikoa.

Urrutikoetxearen poesian nagusia izan da mundu bion agerpena, eta mundu bion arteko lotura garbirik ez izatea, pribatua eta publikoa eremu aldendu bi balira bezala. Kanpoko mundu gotorrari aurre eman ezin eta pribatuan estalpea aurkituko balu bezala poetak: “oinazea ulertzen ala bizi genuen galdetzeko antzu”. Garbi utziz zeintzuk diren mundu biok: “zure ezpainetako doinua eta Europako samina elkarrekin”. Eta elkarrekin ematea da helburua. Eta bidean galdera bihurtzen da nagusi: “Errealitatea / iragan irudikatu horretan / ala ustezko irudikeriaren orainean / kokatu behar genuen?”

Joera surrealistarekin batera Urrutikoetxeak egunerokotasuna eta egunerokotasun hizkera, fonetismo eta guzti, erabiltzeko joera du, hurbiltasunaren kariaz. Niri erritmoa atsegin zait, agian, testuan zehar horrenbeste aipatzen duen musikaren fruitu.

Azken kritikak

Gizon barregarriak
Joxean Agirre

Asier Urkiza

Barbaro iraun
Louisa Yousfi

Amaia Alvarez Uria

Izotz ura
Lide Hernando Muñoz

Aiora Sampedro

Palestinaren okupazioaz eta kolonizazioaz
Perry Anderson

Irati Majuelo

Itzulerak
Miren Agur Meabe

Aiora Sampedro

...eta gauetik, euria
Fertxu Izquierdo

Jon Jimenez

Carvalho Euskadin
Jon Alonso

Asier Urkiza

Hitzak palmondo
Silvia Federici

Nagore Fernandez

Altxa, hildakoak
Fred Vargas

Ainhoa Aldazabal Gallastegui

Alderdi komunistaren manifestua
Karl Marx / Friedrich Engels

Aritz Galarraga

Maitasun kapitala
Karmele Jaio

Mikel Asurmendi

Larrosa bat Groenlandian
Iban Garro

Paloma Rodriguez-Miñambres

Jausiz
Alain Mendizabal Diaz

Maddi Galdos Areta

Hiriak eta urteak
Xabier Montoia

Irati Majuelo

Artxiboa

2024(e)ko martxoa

2024(e)ko otsaila

2024(e)ko urtarrila

2023(e)ko abendua

2023(e)ko azaroa

2023(e)ko urria

2023(e)ko iraila

2023(e)ko abuztua

2023(e)ko uztaila

2023(e)ko ekaina

2023(e)ko maiatza

2023(e)ko apirila

Hedabideak